Rozmowa o wyglądzie pacjenta w korekcji okularowej nie zawsze jest prosta do przeprowadzenia. Simon Donne i Theresa Cox omawiają, jak poruszać tego rodzaju zagadnienia w rozmowach z pacjentami.
Jako specjaliści mamy odpowiednie umiejętności techniczne pozwalające nam na dopasowanie soczewek kontaktowych, aktywne promowanie ich stosowania i reagowanie na potrzeby wzrokowe pacjentów. Jednak czy naprawdę rozumiemy, co motywuje pacjentów do noszenia soczewek kontaktowych? Czy pacjenci mają po prostu dosyć ciągłego szukania okularów, czy też zwracają się do nas o pomoc z innych powodów?
W artykule omówiono rolę aspektów zdrowotnych i przede wszystkim wyglądu zewnętrznego, jako kluczowych czynników skłaniających pacjentów do rozważania noszenia soczewek kontaktowych.
Wizerunek dobrego specjalisty jest w znacznym stopniu oparty na zdolnościach komunikacyjnych i umiejętności wsłuchania się w potrzeby pacjenta. Z klinicznego punktu widzenia mamy odpowiednie kompetencje zawodowe, potrafimy badać wzrok, dopasowywać soczewki kontaktowe czy przepisywać korekcję okularową. Jednak tym, co naprawdę pozwala zbudować trwałe relacje z pacjentami jest to, w jakim stopniu jesteśmy w stanie poznać i zrozumieć swoich pacjentów.
W pracy poświęcamy bardzo wiele uwagi zdrowiu oczu, ale czy nasi pacjenci rzeczywiście zakładają, że zalecone przez nas soczewki kontaktowe nie będą powodować żadnych problemów? Czy pacjent rzeczywiście przychodzi na wizytę, ponieważ „otrzymał przypomnienie”? A może w życiu pacjenta pojawiły się też inne aspekty wymagające omówienia i podjęcia odpowiednich działań?
Oczywiście, możemy być dumni z tego, że nasi pacjenci są zadowoleni z poziomu świadczonych przez nas usług, ale możemy pójść jeszcze o krok dalej i sprawić, że pacjenci będą opuszczać nasz gabinet zachwyceni tym, co dla nich zrobiliśmy. Poniższy artykuł kończący serię publikacji przedstawia jeden ze sposobów optymalizacji rozmów pomiędzy specjalistą a pacjentem dotyczących zdrowia i wyglądu, co pozwoli nam w pełni odpowiadać na potrzeby pacjentów.
Możliwości i korzyści dla pacjentów
Pacjenci oczekują, aby ich oczy wyglądały znakomicie a oni czuli się świetnie przez cały dzień każdego dnia. Stwierdzono, że główne powody rozpoczęcia stosowania soczewek kontaktowych to wygląd zewnętrzny użytkownika i właściwości użytkowe soczewek.1
Jak wykazały badania, większość użytkowników soczewek kontaktowych kieruje się względami zdrowotnymi, a nie ofertą, względami czasowymi czy ceną.2 Większość użytkowników soczewek kontaktowych jest również gotowa zapłacić znacznie więcej za soczewki zapewniające określone korzyści takie jak komfort noszenia czy filtr UV.2 Wiele osób docenia korzyści zdrowotne płynące z codziennej wymiany soczewek kontaktowych i akceptuje związane z tym dodatkowe koszty. Wobec tego, pacjenci są otwarci na dyskusję o zapewnieniu jak najlepszego stanu zdrowia oczu poprzez odpowiedni dobór produktu.
W prowadzonych rozmowach musimy jednak uwzględnić jeszcze jeden element, czyli wygląd zewnętrzny użytkownika, a nawet to, jak użytkownik chciałby być postrzegany przez innych. Może nam się wydawać, że świetnie potrafimy zadawać odpowiednie pytania np. porównując stosowanie soczewek kontaktowych z różnymi typami korekcji okularowej, ale jak często pytamy pacjenta, dlaczego właściwie zamierza nosić soczewki kontaktowe? Pytanie należy do trudnych, być może jest to najtrudniejsze ze wszystkich zadawanych przez specjalistę pytań, a do tego w niektórych przypadkach będziemy zmuszeni znaleźć na nie odpowiedź nie zadając tego pytania wprost.
Zmieniając „wygląd” pacjenta możemy w znaczący sposób wpłynąć na jego samopoczucie3. Może to nastąpić na dowolnym etapie życia. Proszę wyobrazić sobie pacjenta na początkowym etapie prezbiopii, który nigdy wcześniej nie nosił okularów, a teraz musi zakładać je do czytania. Soczewki kontaktowe mogą pomóc mu uniezależnić się od okularów i odzyskać poczucie młodości, szczególnie, jeżeli pacjent jest pierwszą osobą w kręgu znajomych, która potrzebuje okularów do czytania. Pacjent z pewnością doceni to, że usłyszy od specjalisty „Nikt nie musi wiedzieć, że potrzebuje pan/pani niewielkiej pomocy przy widzeniu z bliska”.
Rozmowy dotyczące zdrowia oczu i jednocześnie wyglądu stwarzają wielkie możliwości nie tylko poznania i spełnienia potrzeb pacjenta, ale również rozwoju praktyki specjalistycznej.
Podejście do korekcji wzroku
Wszyscy mamy lojalnych pacjentów, którzy za nic w świecie nie poszliby do innego specjalisty i wydaje nam się, że dobrze ich znamy. Jednak często okazuje się jak zaskakująco mało wiemy o tym, co sądzą nasi pacjenci o dostępnych dla nich opcjach korekcji, ich nawykach względem korekcji wzroku, czy motywacji, którą kierują się przy zakupie.
Przeprowadzone niedawno badanie wykazało, że 82% pacjentów zgodziło się lub zdecydowanie zgodziło się ze stwierdzeniem: „jestem zadowolony ze swoich okularów”.4 To bardzo dobra wiadomość i można by pomyśleć, że na tym kończy się nasza rola. Jednocześnie jednak 58% pacjentów zgodziło się lub zdecydowanie zgodziło się ze stwierdzeniem „Nie lubię nosić okularów, ale muszę to robić”, a 32% było niezadowolonych ze swojego wyglądu w okularach.
Porównanie opinii dotyczących noszenia soczewek kontaktowych z opiniami o korekcji okularowej jest jeszcze bardziej zaskakujące: 70% użytkowników stwierdziło, że soczewki kontaktowe „dają im więcej pewności siebie”, a podobną opinię wyraziło tylko 4% osób noszących okulary. Zadowolonych ze swojego wyglądu jest 60% użytkowników soczewek kontaktowych i tylko 5% noszących korekcję okularową3.
W grupie dzieci i młodzieży, 39% osób w wieku 16-19 lat stwierdziło, że nie podoba im się własny wygląd w okularach4. Badanie opinii przeprowadzone przez Mumsnet w 2013 roku wykazało, że większość dzieci w wieku od 10 do 17 lat stosujących soczewki kontaktowe czuje się dużo pewniej i atrakcyjniej nosząc soczewki niż nosząc okulary5.
Niemal osiem na dziesięć osób z prezbiopią (78%) preferuje połączenie korekcji okularowej ze stosowaniem soczewek kontaktowych6.
Jeszcze bardziej zaskakujące jest to, że osoby korzystające wyłącznie z okularów w wielu sytuacjach i podczas wielu codziennych czynnościach zdejmuje okulary. Ten wskaźnik jest dużo wyższy niż w grupie użytkowników soczewek kontaktowych (Ilustracja 1)4.
Różnice w korzystaniu z dostępnych sposobów korekcji wzroku są szczególnie wyraźne przy uprawianiu sportów, w sytuacjach towarzyskich i przebywaniu poza domem, jednak również w domu pracy czy szkole zdarza się zdejmowanie okularów. Ilość nastolatków rezygnujących ze stosowania korekcji w tych sytuacjach jest jeszcze większa4.
Badania przeprowadzone w grupie młodych osób z wadą wzroku, w wieku 18-24 lat, pokazują, że „poczucie swobody”, „poczucie pewności siebie”, „poczucie atrakcyjności” i „ukrycie własnych niedoskonałości” powoduje wzrost zainteresowania soczewkami kontaktowymi.7
Czynniki powodujące niechęć do okularów są często przeciwieństwem przyczyn motywujących do wzrostu zainteresowania soczewkami kontaktowymi i obejmują „brak pewności siebie”, „poczucie skrytości i onieśmielenia” czy „poczucie wyobcowania związane ze słabością lub niedoskonałością”.
Powyższe wyniki wskazują, że przyszedł czas, aby oprócz potrzeb wzrokowych wziąć również pod uwagę potrzeby emocjonalne naszych pacjentów. Czy nie należałoby rozważyć tego jak czuje się pacjent, kiedy słyszy od specjalisty, że musi zacząć nosić okulary?
W każdej grupie wiekowej są osoby, które uwielbiają nosić okulary, ponieważ pozwalają im one podkreślać wybrane cechy osobowości lub zmienić własny wizerunek w oczach innych. Okulary mogą być uważane za uzupełnienie wizerunku lub stanowić sposób uzyskania innej „stylizacji”. Są również osoby, u których okulary mogą mieć negatywny wpływ na postrzeganie samego siebie, poczucie własnej wartości i pewność siebie. W takich sytuacjach pytanie „Czy zastanawiał się pan/pani nad noszeniem soczewek kontaktowych?” może być niewystarczające.
Na co zwracać uwagę
Zainicjowanie rozmowy dotyczącej odczuć pacjenta i zadawanie bezpośrednich pytań może być trudne, szczególnie, gdy pacjent spodziewa się po prostu „zwykłego badania wzroku” i zapisania nowej korekcji. Osoby dorosłe mogą czuć się zbyt skrępowane, by podzielić się przemyśleniami na temat własnego wyglądu, a dzieci mogą nie chcieć lub nie być w stanie wyrazić tego, że nie podobają im się „za duże oczy” widziane przez okulary, zbyt grube i niezbyt twarzowe soczewki okularowe czy też przyznać się do szykanowania przez rówieśników z powodu noszenia okularów.
W pewnym zakresie pomocni mogą okazać się wszyscy pracownicy salonu optycznego czy gabinetu. Pacjenci często rozmawiają z pracownikami o sprawach, które mogą uznać za zbyt błahe lub nieciekawe dla specjalisty. Dzieci i nastolatki mogą niedługo zaczynać naukę w szkole średniej, chodzić obecnie do szkoły, zaczynać spotykać się z rówieśnikami lub przygotowywać się do podjęcia studiów, a soczewki kontaktowe mogą pomóc im uzyskać atrakcyjny wygląd lub „dopasować się” do otoczenia.
Podczas oczekiwania na wizytę, pacjentka może wspomnieć, że właśnie planuje wesele lub przyjęcie zaręczynowe, lecz podczas badania może nie wspomnieć optometryście, że okulary nie będą pasowały do sukienki, którą wybrała. Pacjenci mogą wspomnieć, że wracają do pracy lub rozpoczynają nową lub właśnie się rozwodzą, wszystkie te informacje stwarzają możliwość nawiązania rozmowy na temat wyglądu i „jak najlepszej prezencji”. Niektóre zawody mogą wręcz wymagać niestosowania okularów ze względu na wizerunek, jak na przykład aktor starający się o rolę postaci, która nie nosi okularów.
We wszystkich opisanych przypadkach soczewki kontaktowe pozwalają osiągnąć to, co nie jest możliwe do osiągnięcia za pomocą okularów, a w tym segmencie wygląd zewnętrzny jest bardzo istotnym czynnikiem motywującym. Z tego względu, należy pamiętać o poznaniu faktycznej motywacji pacjenta i zaoferowaniu mu odpowiednich rozwiązań. Należy zwracać uwagę na wygląd pacjenta na każdym etapie kontaktu – w momencie umawiania wizyty, w dniu wizyty w gabinecie, a w szczególności w trakcie dopasowania opraw.
Jeżeli pracownik gabinetu lub salonu nie nosi okularów i ma trudności ze zrozumieniem jak wygląd może wpływać na chęć noszenia soczewek kontaktowych, można dać mu na przykład oprawki okularowe do założenia podczas firmowego spotkania integracyjnego. Obserwacja, czy po założeniu okularów pracownik będzie zachowywał się inaczej może być ciekawym doświadczeniem.
Istotne jest również to, aby wszyscy pracownicy zwracali uwagę na sygnały, które mogą wskazywać, że pacjent nie jest zadowolony ze swojej korekcji. Wielu użytkowników okularów nie zakłada ich podczas spotkań towarzyskich lub poza domem. Osoba z prezbiopią może na przykład siedzieć w poczekalni i usiłować czytać gazetę bez okularów do czytania, a dziecko, o którym wiesz, ze ma wadę wzroku rzędu -4,00 D przybyć na badanie bez okularów, których „zapominało zabrać”. Podczas konsultacji, należy zawsze poprosić pacjenta o pokazanie okularów. Nawet, jeżeli pacjent deklaruje, że nosi je na stałe, możliwe jest, że założył je tylko z powodu zaplanowanej wizyty w gabinecie. Jeżeli okulary wglądają na nieużywane, prawdopodobnie nie były zbyt często noszone.
Należy zwracać uwagę na oznaki niezadowolenia z okularów w rodzaju stwierdzeń takich jak „Ciągle mi się gubią”, „Mam w różnych miejscach w domu z 10 par gotowych okularów do czytania” czy „Kiedy jestem na zakupach, znalezienie okularów zajmuje mi strasznie dużo czasu”.
Po badaniu pacjent może poprosić tylko o zamontowanie soczewek z nową mocą do starych oprawek lub pośpiesznie wybrać pierwszą oprawkę z brzegu. Takie zachowanie może być związane ze zwykłym pośpiechem, ale równie dobrze może sygnalizować niechęć do oglądania swojego odbicia w lustrze z założonymi okularami. Niechęć do przymierzania kilku różnych oprawek może wiele powiedzieć o podejściu danego pacjenta do noszenia okularów.
Pacjenci zgłaszający się na badanie wzroku częściej niż można by oczekiwać kierują się wyglądem, często oczekują również rozmowy na temat tego jak wyglądają w okularach i jakie są najnowsze trendy w oprawkach okularowych. W miarę poznawania pacjenta, możemy przekonać się jak dużą wagę przywiązuje on do własnego wyglądu. Jesteśmy w stanie z większą łatwością ocenić, czy pacjent ma ochotę porozmawiać o tym jak wygląda i jak się czuje, czy też nie.
Niektórzy pacjenci podczas rozmowy z osobami, których nie znają zbyt dobrze lub w sytuacjach bardziej formalnych mogą nie życzyć sobie poruszania tematu własnego wyglądu. Natomiast inni pacjenci bardzo chętnie dzielą się własnymi przemyśleniami. Na podobnej zasadzie, niektórym specjalistom będzie łatwiej niż innym przeprowadzić tego rodzaju rozmowę, przy czym szczególnie krępujące może być omawianie własnego wyglądu z osobą odmiennej płci.
Kobiety zazwyczaj częściej prowadzą rozmowy na temat wyglądu, jednak ocena potencjalnego zainteresowania soczewkami kontaktowymi tylko na podstawie płci lub wieku może być myląca. Często przyjmuje się założenie, że najbardziej zainteresowane swoim wyglądem są młode kobiety. Pogląd ten czasem może okazać się nieprawdziwy, a osoby starsze mogą przywiązywać równie duże znaczenia do dbałości o wygląd zewnętrzny.
Należy zwrócić uwagę na osoby, które poświęcają czas na codzienny makijaż oczu, stosują rozmaite kosmetyki do oczu i podążają za najnowszymi trendami w stylizacji i pielęgnacji skóry. Ta grupa pacjentów prawdopodobnie wykaże większe zainteresowanie soczewkami kontaktowymi, które nie tylko korygują wzrok, ale również akcentują wygląd oczu.8 Zabiegi kosmetyczne i zabiegi stomatologii estetycznej stanowią kolejne oznaki ponadprzeciętnego zainteresowania własnym wyglądem.
Jak rozmawiać i jak postępować
Jak stwierdzono we wcześniejszej części artykułu , większość osób nie lubi nosić swoich okularów, ale jest do tego zmuszona, a każdy człowiek natomiast naturalnie stara się unikać tego, czego nie lubi. Bez względu na wiek czy płeć pacjenta, powinniśmy dowiedzieć się, ile godzin dziennie nosi okulary (podobnie jak w przypadku soczewek kontaktowych), co pozwoli nam poprowadzić rozmowę stosownie do uzyskanej odpowiedzi.
Pytanie „W jakich sytuacjach nosi pan/ pani okulary?” pozwala uzyskać wstępne informacje o odczuciach pacjenta, aby następnie móc przejść do zadawania bardziej precyzyjnych pytań. Dziecko może przyznać, że przeważnie nosi okulary w szkolnym plecaku i wyjmuje je tylko po to, żeby odczytać coś z tablicy, natomiast rodzic może oświadczyć, że dziecko „nigdy nie zakłada okularów”. Osoba dorosła może stwierdzić, że zakłada okulary „tylko na krótką chwilę”, kiedy chce przeczytać opis na opakowaniu produktu.
Pytając pacjenta, dlaczego nie nosi okularów częściej, możemy uzyskać więcej informacji. W Tabeli 1 podano proponowane zwroty, które pomogą uzyskać informacje o niezadowoleniu z własnego wyglądu pacjentów w różnym wieku.
Z podanych wyżej pytań można skorzystać, kiedy stwierdzimy, że osoba z przepisaną korekcją okularową woli nie zakładać okularów, a następnie możemy poprowadzić rozmowę stosownie do danej sytuacji. Na przykład, mężczyźni mogą na początku rozmowy chętniej rozmawiać o tym, czy noszą okulary podczas uprawiania sportu. Następnie, można przejść do rozmowy na temat sytuacji, w których rezygnują oni z noszenia korekcji ze względu na wygląd np. na spotkaniach towarzyskich lub w pracy.
Należy wykorzystać swoją wiedzę na temat czynników motywujących i zniechęcających pacjentów do noszenia soczewek kontaktowych, aby porozmawiać o odczuciach pacjenta. W rozmowie należy używać słów odwołujących się do emocji takich jak „swoboda” czy „pewność”.
Tabela 1: Stwierdzanie niezadowolenia pacjenta z własnego wyglądu w okularach
- Dlaczego nosi pan/pani okulary (nie nosi okularów)? Dlaczego nie zakłada pan/ pani okularów częściej?
- Jak się pan/pani czuje nosząc okulary?
- W jakich sytuacjach rezygnuje pan/pani z założenia okularów? Dlaczego?
- Czy uważa pan/pani, że lepiej wygląda w okularach czy bez nich?
- Czy czuje się pan/pani bardziej pewnie lub śmielej nawiązuje kontakty z innymi ludźmi w okularach czy bez?
- Jak ocenia pan/pani swój wygląd w okularach?
- Czy czasami chciałby pan/pani wyglądać inaczej?
- Czy czasami chciałby pan/pani być niezależnym od okularów?
- Jak się czujesz nosząc okulary na lekcjach/zajęciach? (pytanie do dzieci, młodzieży i studentów)
- Jak ocenia pan/pani swój wygląd w okularach do czytania? (pytanie do osób z prezbiopią)
- Jaki jest główny powód, dla którego chciałby pan/pani nosić soczewki kontaktowe?
Metoda EASE
Dla wielu pacjentów przymierzenie soczewek kontaktowych po raz pierwszy może być momentem, który całkowicie odmieni ich życie, szczególnie, jeśli do tej pory nie byli oni w stanie wyraźnie zobaczyć własnego odbicia w lustrze bez okularów. Badanie EASE (Enhancing the Approach to Selecting Eyewear – udoskonalanie metody doboru okularów) wykazało, że wykorzystanie soczewek kontaktowych, jako pomocy wzrokowej podczas wyboru opraw okularowych zachęca pacjentów do noszenia soczewek kontaktowych, a jednocześnie powoduje, ze decydują się oni wydać więcej na zakup opraw i soczewek okularowych.9
Zastosowanie takiej metody pozwala pacjentom przekonać się jak wyglądałoby ich życie z soczewkami kontaktowymi, co często oznacza chęć kontynuacji procesu dopasowania zestawu soczewek próbnych. Proste pytanie „Czy życzy sobie pan/pani, abym zaaplikował soczewki kontaktowe tak, aby ułatwić wybór odpowiednich opraw? ” pozwala rozwiać powszechne wątpliwości. W ten sposób nie pytamy pacjenta o to, czy chciałby nosić soczewki kontaktowe, dajemy mu jednak możliwość przekonania się, co czuje widząc wyraźnie bez okularów.
Zaproponuj różne warianty wyglądu
Podobnie jak strój zmieniany stosownie do okazji i pory roku, tak i różnorodność form korekcji wad wzroku, które możemy zaproponować naszym pacjentom zmieniają ich wizerunek i wzbudzają zainteresowanie czy to soczewkami kontaktowymi, różnego typu okularami, akcentującymi soczewkami kontaktowymi oraz okularami przeciwsłonecznymi dostępnymi z korekcją lub bez.
Badania rynku wskazują, że bardzo niewielu użytkowników soczewek kontaktowych stosuje wyłącznie soczewki. W Wielkiej Brytanii ośmiu na dziesięciu użytkowników soczewek kontaktowych stosuje dwie metody korekcji, czyli nosi również okulary3. Osoby stosujące dwie metody korekcji wymieniają okulary z podobną częstotliwością, wydają takie same kwoty przy ich zakupie i częściej niż osoby noszące wyłącznie okulary kupują inne produkty takie jak okulary przeciwsłoneczne bez korekcji.
Osoby stosujące dwie metody korekcji wydają łącznie więcej na ochronę wzroku niż osoby noszące wyłącznie okulary. Przepisywanie korekcji łączonej pozwala lepiej zaspokoić potrzeby pacjenta, umożliwia pacjentowi możliwość zmiany wizerunku, a także zapewnia optymalną jakość widzenia przez cały czas.
Większość użytkowników soczewek kontaktowych nosi je tylko czasami; cztery na dziesięć osób – przez mniej niż 5 dni w tygodniu, a prawie trzy czwarte (74%) nie nosi soczewek przez cały dzień10. Należy mieć na uwadze powyższe dane oraz ich związek z wyglądem pacjenta. Niektórzy pacjenci pragną być niezależni od okularów tylko podczas uprawiania sportu, w trakcie spotkań towarzyskich i przy specjalnych okazjach, a przepisywana korekcja powinna być dostosowana do ich potrzeb.
Rozmowa o akcentowaniu wyglądu oczu
Dla większości z nas doskonały wygląd oznacza naturalność – nie chcemy wyglądać jak ktoś, kto spędza zbyt wiele czasu na siłowni czy przed lustrem. Chcemy również, aby nasze oczy wyglądały świeżo i zdrowo – powinny przykuwać uwagę, ale tylko w określony sposób.
Wielu pacjentów chciałoby wypróbować soczewki, które akcentują naturalny wygląd oczu lub sprawiają, że oko wydaje się większe lub bardziej interesujące, ale nie zmieniają koloru i wyglądu oczu , jak ma to miejsce w przypadku tradycyjnych soczewek kolorowych. I chociaż niektóre osoby mogą być zadowolone z krzykliwej i zauważalnej różnicy wyglądu, to nawet wśród użytkowników tradycyjnych soczewek kolorowych mogą znaleźć się zainteresowani bardziej naturalnym efektem.
Akcentujące soczewki kontaktowe różnią się od soczewek kolorowych – wyraźny pierścień rąbkowy podkreśla wygląd oczu i sprawia, że wydają się one bielsze, rozświetlone i uzyskują ciekawszy wygląd, ale efekt jest bardziej subtelny niż w przypadku soczewek dostępnych w przeszłości. Wyniki badań rynku wykazały, że kobiety w wieku od 18 do 30 lat są bardzo zainteresowane możliwością zaakcentowania wyglądu oczu za pomocą soczewek kontaktowych pod warunkiem, że wygląd soczewki będzie naturalny oraz że spełni ona podstawowe wymagania stawiane soczewkom kontaktowym w zakresie komfortu, zdrowia, jakości widzenia i łatwości posługiwania się soczewką. Potencjalne użytkowniczki tego typu soczewek przeważnie poświęcają więcej czasu na wykonanie makijażu i stosują kilka różnych kosmetyków do oczu.
Z oczywistych względów takie soczewki podobają się młodszym pacjentkom, a jak kształtuje się zainteresowanie w starszych grupach wiekowych? Wraz z wiekiem, pierścień rąbkowy staje się coraz mniej widoczny. Być może starsze pacjentki uważają, że wraz z wiekiem zatraciły spojrzenie, które niegdyś było pełne blasku, a „biały pierścień wokół kolorowej części oka” sprawia, że wyglądają na starsze niż się czują. Zaoferowanie soczewek, które zamaskują trapiącą pacjentki obwódkę czy przywrócą ich spojrzeniu dawny blask wprawi je w zachwyt i dowiedzie, że zauważyliśmy jak dużą wagę przywiązują one do swojego wyglądu.
Proszę zastanowić się jak można wyeksponować soczewki akcentujące w swoim gabinecie lub salonie: w oknie wystawowym i w gablotach znajdujących się w salonie, a także w gabinecie. W poczekalni można wywiesić plakaty i umieścić ulotki przedstawiające różnicę w wyglądzie przed i po umieszczeniu soczewki na oku. Można też udostępnić pacjentom iPada z aplikacją prezentującą efekt zastosowania soczewek, z której będą mogli skorzystać czekając na wizytę.
Mogą Państwo również zachęcić swoich pracowników do noszenia w pracy soczewek akcentujących, co pozwoli im nawiązać z pacjentami rozmowę na ich temat i ułatwi pokazanie różnicy w wyglądzie. Personel gabinetu lub salonu powinien być przeszkolony do prowadzenia rozmów na temat właściwości soczewek tego typu. Mogą Państwo również sami założyć soczewki akcentujące do pracy, podobnie jak modne oprawy czy soczewki okularowe z zastosowaniem nowych technologii. Proszę spróbować zapytać pacjentkę „Czy myślała pani o noszeniu soczewek kontaktowych, które zaakcentowałyby wygląd pani oczu?” lub „Czy chciałaby pani wypróbować soczewki kontaktowe akcentujące naturalny wygląd oka?”. Rozpoczęcie rozmowy od omawiania makijażu i pielęgnacji stanowi dobry wstęp do wyjaśnienia, w jaki sposób soczewki akcentujące pozwalają uzupełnić uzyskany efekt.
Zaprezentuj soczewki akcentujące w swoim gabinecie i pokaż jak wyglądają po założeniu
|
 |
 |
Istotną rolą w zrozumieniu, na czym polega efekt zastosowania soczewek akcentujących jest pokazanie jak soczewka wygląda po założeniu. Należy dać pacjentce możliwość zauważenia różnicy wyglądu, a następnie poinformować, że soczewki można nosić codziennie uzyskując efekt „zaakcentowania naturalnego piękna”. W rozmowie można nawiązać do codziennych zabiegów upiększających i przekazać pacjentce, że soczewka może pełnić rolę „naturalnego eyelinera”.
Należy opisać zarówno cechy użytkowe jak i wygląd soczewek oraz wyjaśnić, co odróżnia je od tradycyjnych soczewek kolorowych. Warto zapytać pacjentkę, czy jest zadowolona z komfortu, trybu noszenia i wyglądu dotychczasowych soczewek i dodać, że dostępne są soczewki nowego typu zapewniające te same korzyści i jednocześnie dodatkowy efekt upiększający. Należy zaznaczyć, że większość pacjentów uzyskuję taką samą ostrość wzroku i podobnie ocenia subiektywną jakość widzenia w soczewkach akcentujących, kolorowych i bezbarwnych, jednak niektóre osoby mogą zauważyć różnice pod względem subiektywnej oceny widzenia, w szczególności jeżeli stosują tradycyjne soczewki kosmetyczne.
Rozmowa o zdrowiu oczu
Wśród osób rozważających stosowanie soczewek kontaktowych kwestie zdrowotne są stawiane na niższym szczeblu w hierarchii czynników zachęcających do ich stosowania niż wygoda i komfort11. Być może pacjenci uznają, że zdrowie gwarantuje fakt, iż soczewki kontaktowe zalecone zostały przez specjalistę. Z drugiej strony, specjaliści mogą unikać omawiania kwestii zdrowotnych z obawy, że zniechęci to pacjentów do stosowania soczewek lub sprowokuje ich do zadawania niewygodnych pytań. Pomimo tego, mamy wiele okazji do przeprowadzenia rozmowy na temat zdrowia oczu osób stosujących soczewki kontaktowe.
Podanie wskaźników częstości występowania infekcji oczu dla danego trybu noszenia i typu soczewek pozwoli pacjentowi wyrobić sobie pogląd o zagrożeniach dla zdrowia. Możemy powiedzieć na przykład: „Na 10 000 osób noszących jednodniowe soczewki kontaktowe występuje rocznie tylko od 2 do 5 poważnych infekcji oka”12. Omówienie tych wskaźników w odniesieniu do innych zagrożeń dla wzroku i ogólnych zagrożeń zdrowotnych pozwoli pacjentowi zauważyć jak rzadko występują poważne powikłania związane z noszeniem soczewek kontaktowych i pomoże rozwiać wątpliwości13. Zachowanie odpowiedniej perspektywy podczas tego rodzaju rozmowy pozwoli również przestrzec pacjenta przed konsekwencjami niestosowania się do zaleceń.
Przykładowo: „Noszenie jednodniowych soczewek kontaktowych może być najbezpieczniejszym trybem noszenia, jednak ponowne założenie tej samej soczewki zwiększa ryzyko wystąpienia problemów zdrowotnych”, „Dostępne obecnie soczewki kontaktowe są dużo lepsze niż soczewki starszego typu, jednak należy o nie odpowiednio dbać, aby chronić zdrowie swoich oczu” lub „Codziennie spotykam pacjentów zadowolonych z noszenia soczewek kontaktowych. Jeżeli trafi się ktoś niezadowolony, zazwyczaj jest to związane z jakimś zaniedbaniem po jego stronie”.
Możliwe jest również przeprowadzenie rozmowy o ochronie zdrowia oczu i noszeniu soczewek kontaktowych posługując się pozytywnymi przykładami, szczególnie w odniesieniu do promieniowania UV. Świadomość potrzeby wspomagania ochrony oczu przed transmisją promieniowania UV i wiedza na temat dostępnych możliwości są na dość niskim poziomie. Specjaliści zajmujący się ochroną wzroku pełnią ważną rolę społeczną kształtując świadomość na temat zagrożeń związanych z ekspozycją na promieniowanie UV oraz jej potencjalnych skutków np. powstawania tłuszczyka czy skrzydlika (wpływających również na wygląd) oraz udzielając porad dotyczących kompleksowej ochrony oczu przed promieniowaniem UV13.
Należy wyjaśnić pacjentom, że „światło może docierać do oka z boku niezatrzymane przez wąski zausznik standardowych okularów przeciwsłonecznych” oraz, że najskuteczniejszą metodą ochrony przed promieniowaniem UV może być łączenie soczewek kontaktowych z filtrem UV, okularów przeciwsłonecznych osłaniających oko również z boku i kapelusza z szerokim rondem.
Można zapytać pacjenta „Co robi pan/ pani obecnie, aby chronić oczy przed działaniem szkodliwego promieniowania UV?” lub „Wszyscy wiemy, że należy chronić skórę przed działaniem słońca, ale czy wie pan/pani, w jaki sposób można zapewnić oczom ochronę?”, a następnie udzielić indywidualnej porady dotyczącej odpowiedniej ochrony. Należy zachęcić wszystkich pracowników do pytania pacjentów, czy używają ochrony przeciwko promieniowaniu UV i zapewnić im odpowiednie przeszkolenie do prowadzenia tego rodzaju rozmów.
Zgodnie z opisem podanym w poprzednich częściach, omawianie kwestii zdrowia oczu ze wszystkimi osobami noszącymi soczewki kontaktowe ma zasadnicze znaczenie dla dalszego przestrzegania zaleceń i przyczynia się do udanego stosowania przepisanej korekcji. Każdy z nas zetknął się z pacjentem, który nie był w stanie nosić soczewek przez dłuższy czas ze względu na dyskomfort, suchość lub zaczerwienienie oczu, reakcję na płyn do pielęgnacji soczewek czy nawet nawracające infekcje. Zaczerwienienie oczu będące reakcją na płyn do pielęgnacji soczewek, niedobór tlenu lub występujące z innych przyczyn może wpływać na wygląd pacjenta. Początkowo noszenie soczewek może być bezproblemowe, a pacjent może nie zdawać sobie sprawy z tego, co powoduje jego dolegliwości. Pogorszenie stanu zdrowia oczu w wyniku nieprzestrzegania zaleceń specjalisty może być powolnym procesem, który czasami może mieć prozaiczne przyczyny takie jak późny powrót pacjenta do domu i nieoczyszczenie soczewek zaraz po zdjęciu albo zaśnięcie z założonymi soczewkami.
Jeżeli pacjent nie zauważy od razu negatywnych następstw, może zacząć powtarzać niepożądane zachowania, które w końcu staną się dla niego „normą”. Z tego względu istotna jest regularna kontrola przestrzegania zaleceń i stałe edukowanie pacjentów, co pozwala uniknąć potencjalnych problemów w przyszłości. Należy podkreślać znaczenie zdrowego wyglądu oczu i prozdrowotnych nawyków, oczy zawsze powinny „wyglądać zdrowo, widzieć dobrze i czuć się dobrze”.
Przydatne wskazówki |
|
Najwyraźniej niektórzy pacjenci są przekonani, że soczewki kontaktowe można stosować tylko w określonym wieku, a kiedy zaczynają pojawiać się objawy takie jak suchość oczu, uczucie dyskomfortu lub kłopoty z czytaniem związane z początkiem prezbiopii, pacjenci mogą uznać, że „ten czas już minął”. Niektórzy pacjenci mogą nawet niechętnie zwracać się o poradę do specjalisty w obawie, że usłyszą zakaz dalszego stosowania soczewek kontaktowych. Takich pacjentów należy zapewnić, że soczewki kontaktowe pozwalają uzyskać „prawidłowe widzenie przez całe życie”, o ile zostanie dobrany produkt zapewniający optymalny komfort i jakość widzenia, a pielęgnacja soczewek będzie odpowiednia.
Należy przekonać pacjentów, że soczewki kontaktowe mogą zapewnić „prawidłowe widzenie przez całe życie”
Wnioski
Bez względu na wiek, każdy z nas chce wyglądać dobrze, a wyniki badań wskazują, że osoby dorosłe przeciętnie czują się o 13 lat młodsze niż są faktycznie14. Jeżeli będziemy w stanie pomóc pacjentom wyglądać na tyle lat, na ile się czują, a tym samym w pewien sposób odwrócić upływ czasu, pacjenci staną się bardziej przywiązani do naszych gabinetów i częściej będą polecać nas innym. W ujęciu holistycznym „zdrowa” metoda korekcji wzroku spełnia zarówno funkcjonalne jak i emocjonalne potrzeby pacjentów.
Jak opisano w tej publikacji, stosowanie soczewek kontaktowych nie jest ograniczone tylko do pewnego etapu życia. Jako specjaliści powinniśmy stale edukować i informować pacjentów o różnych dostępnych możliwościach i utwierdzić ich w przekonaniu, że zrobimy wszystko, co w naszej mocy, aby zapewnić im niezależność od okularów tak długo jak będą tego potrzebować.
Podziękowania
Autorzy dziękują dr Helen Fawkner, wykładowcy psychologii na Uniwersytecie Leeds Beckett za pomoc przy przygotowaniu artykułu. Zdjęcia dzięki uprzejmości THE VISION CARE INSTITUTE®.
Simon Donne prowadzi własną praktykę optometryczną w Bedfordshire. Pełni również rolę badacza w badaniach klinicznych i konsultanta ds. merytorycznych dla Johnson & Johnson Vision Care. Theresa Cox jest optometrystką i kierownikiem praktyk zawodowych w firmie Boots Opticians w Northwich, Cheshire. Autorzy są członkami THE VISION CARE INSTITUTE®.
Literatura
1. Johnson & Johnson Vision Care. Usage & Attitude Study 2013, UK & Russia.
2. Aslam A. What drives vision correction purchases? Optician, 2014;247:6458 16-20.
3. Vision Correction UK Segment Needs and Need States Research 2011, dual wearers using spectacles and contact lenses n=1,161.
4. Aslam A. Contact lenses and spectacles: a winning combination. Optician, 2013; 246:6425 26-28.
5. McParland M and Esterow G. Parent and child attitudes to vision correction. Poster presentation at British Contact Lens Association Clinical Conference, 2014.
6. Neadle S, Ivanova V and Hickson-Curran S. Do presbyopes prefer progressive spectacles or multifocal contact lenses? Cont Lens Anterior Eye, 2010;33:262-263.
7. Contact Lens Category Campaign Evaluation. YouGov/Johnson & Johnson Vision Care, 2011.
8. Quantitative Incidence Study, UK 2013, conducted online by independent market research agency n=4,041.
9. Atkins NP, Morgan SL and Morgan PB. Enhancing the Approach to Selecting Eyewear (EASE): A multicentre, practice-based study into the effect of applying contact lenses prior to dispensing. Cont Lens Anterior Eye, 2009;32:3 103-107.
10. Johnson & Johnson Data on File 2012. Conducted by independent market research agency Millward Brown in Germany, Italy, Poland and Russia.
11. Contact lens considerers, wearers and eye care practitioners, conducted in four locations in the UK and Russia by Insight Research Group in August 2013 on behalf of Johnson & Johnson Vision Care.
12. Stapleton F and Carnt N. Contact lens-related microbial keratitis: how have epidemiology and genetics helped us with pathogenesis and prophylaxis. Eye (Lond), 2012;26:2 185-93.
13. Szczotka-Flynn L, Ahmadian R and Diaz M. A reevaluation of the risk of microbial keratitis from overnight contact lens wear compared with other life risks. Eye Contact Lens, 2009;35:2 69-75.
14. Wolffsohn JS. The benefits of UV-blocking contact lenses. Optometry in Practice, 2013;14:2 61-72.
15. Kleinspehn-Ammerlahn A, Kotter-Grühn D, Smith J. Self-perceptions of aging: do subjective age and satisfaction with aging change during old age? J Gerontol B Psychol Sci Soc Sci, 2008;63:6 377-85.