AKTUALNA SYTUACJA

Brak w społeczeństwie świadomości ryzyka, jakie stwarza ekspozycja na promieniowanie UV przez cały dzień, cały rok, w każdą pogodę, oraz informacji na temat dostępnych metod ochrony wskazuje na potrzebę doskonalenia komunikacji w tematyce promieniowania UV i jego wpływu na oko.

Niewątpliwie jednym z głównych zadań specjalistów ochrony wzroku: okulistów i optometrystów jest uświadamianie pacjentów, jak chronić oczy przed szkodliwymi czynnikami środowiska zewnętrznego. Odpowiedzi tkanek oka na promieniowanie ultrafioletowe (UV) oraz metody ochrony oczu przed szkodliwym działaniem promieniowania UV były przedmiotem niedawnego badania1. Należy pamiętać, że promieniowanie UV może stanowić zagrożenie dla naszych oczu przez cały dzień i rok, również w pochmurne dni. Oczy są najbardziej narażone na działanie promieniowania UV w godzinach porannych i popołudniowych ze względu na ich położenie w stosunku do horyzontu. Na skórę promienie UV działają najsilniej w południe, zatem wskazówki na temat ochrony oczu różnią się od tych dotyczących skóry2. Stosowanie soczewek kontaktowych z filtrami blokującymi UV może pomóc chronić oczy przed transmisją promieniowania UV3.

METODYKA

Badanie zostało przeprowadzone w listopadzie 2011 roku, w Wielkiej Brytanii i w Polsce na osobach noszących soczewki kontaktowe (400 pacjentów w Wielkiej Brytanii, 300 pacjentów w Polsce) i wśród osób rozważających stosowanie soczewek kontaktowych (302 pacjentów w Polsce) w przedziale wiekowym 18–45 lat. Miało na celu zrozumienie nastawienia konsumentów do skutków przewlekłej ekspozycji na promieniowanie UV i zbadanie, jak wiąże się to z wytycznymi komunikacji dla specjalistów. Kolejnym przedmiotem badania było sprawdzenie poglądów na temat soczewek kontaktowych z filtrami UV wśród obecnych użytkowników soczewek i osób rozważających ich stosowanie. Polska i Wielka Brytania zostały wybrane jako obszary różniące się między sobą położeniem geograficznym, aby wykazać różnice wynikające z podejścia do tematu i postawy prozdrowotne w praktyce.

WYNIKI

Badanie pokazało, że duża część respondentów zna zjawisko, jakim jest promieniowanie ultrafioletowe (Diagram 1). Jednak niewielu z nich wie, jaki wpływ mogą mieć promienie UV na stan zdrowia oczu oraz wielu nie zna korzyści kompleksowej ochrony przed promieniowaniem UV (okulary przeciwsłoneczne z boczną ochroną, kapelusz z szerokim rondem, soczewki kontaktowe blokujące promieniowanie UV itp.). Co więcej, większość badanych wiąże zjawisko promieniowania UV głównie z letnią porą roku i słonecznymi dniami. Tylko nieliczni proaktywnie chronią się przed UV pomimo wysokiego zainteresowania wypróbowaniem soczewek kontaktowych blokujących ultrafiolet. Jednak zauważalny jest problem z dogłębnym zrozumieniem tematu. 44% Polaków i 48% Brytyjczyków przyznało, że nie martwi ich dłuższe przebywanie na słońcu. Większość badanych odpowiedziała, że w celu ochrony przed promieniami UV stosuje głównie okulary przeciwsłoneczne tylko w dni szczególnie obfitujące w słońce, co niewątpliwie świadczy o ich braku wiedzy na temat rzeczywistego wpływu promieniowania UV. Dlatego tak ważna jest edukacja społeczeństwa w zakresie ochrony wzroku również w pochmurne dni (Diagram 2).

Diagram 1: Większość konsumentów twierdzi, że wie, czym jest promieniowanie UV i jakie są jego skutki

Diagram 2: W jakich warunkach pogodowych klienci używają ochrony przeciwko promieniowaniu UV?4

WPŁYW PROMIENIOWANIA UV W SŁONECZNE DNI

Większość badanych przyznała, że najsilniej odczuwa działanie promieniowania UV latem (Diagram 3), dodatkowo część badanych zamieszkałych w Polsce przyznała, że działanie UV jest równie silnie odczuwalne przez nich zimą.

Diagram 3: Konsumenci czują się najbardziej narażeni na promieniowanie UV latem

RYZYKO DZIAŁANIA PROMIENIOWANIA UV NA OCZY – POSTAWA SPOŁECZEŃSTWA

Wyniki pokazują, że społeczeństwo posiada ogólną wiedzę na temat potencjalnych zagrożeń, jakie niesie promieniowanie UV. Znaczenie tematu, w opinii badanej populacji, jest tak samo ważne w przypadku oczu, jak i skóry (Diagram 4). Respondenci z Wielkiej Brytanii, w przeciwieństwie do badanych z Polski, nie rozpoznają znaczenia tematu ochrony oczu przed promieniowaniem UV jako tak samo ważnego, jak ochrona skóry. Badanie pokazuje, ze aż 2/3 badanych z Polski, a zaledwie 1/4 badanych z Wielkiej Brytanii wie o istnieniu soczewek kontaktowych, które chronią nasze oczy przed promieniowaniem UV (Diagram 4).

Diagram 4: Zrozumienie wpływu promieniowania UV na skórę i oczy oraz opcji wszechstronnej ochrony oczu przed promieniowaniem UV.

FUNKCJA FILTRA UV W SOCZEWKACH KONTAKTOWYCH I JEGO ROLA W OCHRONIE OCZU

Jak pokazuje badanie, większość respondentów (łącznie z Polski i Wielkiej Brytanii) nie była w stanie powiedzieć, czy soczewki, które do tej pory stosowali, posiadają ochronę przed UV, czy też nie. Zatem ich wiedza na ten temat była niewielka (Diagram 5). W Wielkiej Brytanii jedna na trzy osoby noszące soczewki kontaktowe z filtrem UV posiadała odpowiednią wiedzę na temat funkcji ochronnych tych soczewek, z kolei wśród respondentów z Polski poziom tej wiedzy okazał się znacznie wyższy.

Diagram 5: W Wielkiej Brytanii wielu użytkowników soczewek kontaktowych marki ACUVUE nie wie, że istnieją soczewki kontaktowe z filtrem UV, a większość z nich nie wie, że ich soczewki mają filtr UV.

ZAINTERESOWANIE SOCZEWKAMI KONTAKTOWYMI Z FILTREM UV WAROD POTENCJALNYCH NOWYCH UŻYTKOWNIKOW

Jak pokazuje Diagram 6, znaczna większość respondentów, zarówno tych z Polski, jak i z Wielkiej Brytanii, zadeklarowała chęć kupna soczewek kontaktowych z filtrem UV, nawet jeśli ich cena miałaby być wyższa od ceny soczewek bez filtra.

Diagram 6: Większość konsumentów mówi, że zapłaciliby więcej za lepszą ochronę przed promieniowaniem UV w soczewce kontaktowej4.

ROLA SOCZEWEK KONTAKTOWYCH Z FILTREM UV W BUDOWANIU ZAUFANIA PACJENTA

Praktyki kontaktologiczne mogą czerpać korzyści z proaktywnej edukacji i rekomendacji soczewek kontaktowych blokujących promieniowanie UV, nie tylko budując w ten sposób swój profesjonalny wizerunek, ale również czerpiąc z tego profity finansowe, jako że pacjenci deklarują chęć stosowania soczewek kontaktowych zapewniających im ochronę UV, nawet jeśli będą musieli zapłacić za nie więcej (Diagram 7).

Diagram 7: Większość konsumentów wróciłoby do specjalisty, który zarekomendował im soczewki kontaktowe z filtrem UV4.

PODSUMOWANIE:

Specjaliści powinni edukować pacjentów, jak i kiedy chronić oczy przed działaniem promieniowania UV, oraz informować o różnicach jego wpływu na skórę i oczy. Producenci soczewek kontaktowych i okularowych muszą również wypełniać swoje zadanie w podnoszeniu świadomości, zarówno wśród pacjentów, jak i specjalistów, na temat omawianego zagrożenia zdrowia publicznego. Prosta komunikacja z pacjentem, podkreślająca dodatkowo codzienne korzyści ze stosowania soczewek kontaktowych z filtrem UV może okazać się skuteczna. I odwrotnie: szczegółowe wyjaśnienie, dlaczego ochrona przed działaniem promieniowania UV w soczewkach kontaktowych jest ważna, zmusza pacjentów do myślenia, gdyż pacjenci mogą odnosić mylne wrażenie, że znają temat, ale w rzeczywistości mają niepełny obraz lub błędne wyobrażenie.

* W oparciu o plakat kliniczny: „UV: What Your Patients Don’t Know….” prezentowany na 91 Corocznej Konferencji Amerykańskiej Akademii Optometrii przez Annę Sulley, Sule Sencer i Davida Rustona, październik 2012, Phoenix, Arizona - USA.

Bibliografia
1. A special issue on UV radiation and its effects on the eye. Eye & Contact Lens 2011;37:4 167-272.
2. Sasaki H, Sakamoto Y, Schnider C et al. UV-B exposure to the eye depending on solar altitude. Eye & Contact Lens 2011;37:4 191-195.
3. Walsh JE and Bergmanson JPG. Does the eye benefit from wearing UV-blocking contact lenses? Eye & Contact Lens 2011;37:4 267-272.
4. Badanie konsumentów w zakresie ochrony przed promieniowaniem UV, listopad 2011, kwestionariusz internetowy wśród użytkowników miękkich soczewek kontaktowych w wieku 18-45 lat (Wielkia Brytania: n=400, Polska: n=300) i osób rozważających noszenie soczewek kontaktowych (Polska: n=302).