Zagadnienie komfortu odczuwanego podczas użytkowania soczewek kontaktowych to złożony i aktualny temat ostatniej publikacji po Międzynarodowych Warsztatach Stowarzyszenia Filmu Łzowego i Powierzchni Oka na temat dyskomfortu związanego z soczewkami kontaktowymi (TFOS The Tear Film & Ocular Surface Society International Workshop on Contact Lens Discomfort). Dr Robin Chalmers dokonuje przeglądu najnowszego badania dotyczącego suchości oczu związanej z noszeniem soczewek kontaktowych, będącej najważniejszą barierą w udanym użytkowaniu soczewek kontaktowych. W ciągu kilku ostatnich lat dokonało się wiele istotnych zmian w dziedzinie kontaktologii, które doprowadziły do poprawy komfortu podczas użytkowania miękkich soczewek kontaktowych. Komfort to podstawowe kryterium oceny użytkowania soczewek kontaktowych przez pacjenta, a odczucie dyskomfortu jest głównym powodem rezygnacji z ich dalszego użytkowania 1, 2. W rzeczywistości tyle samo użytkowników rezygnuje z dalszego użytkowania soczewek, co decyduje się na ich aplikację po raz pierwszy 3, hamując wzrost ilości użytkowników.

Dolegliwości odczuwane podczas użytkowania miękkich soczewek kontaktowych różnią się od dolegliwości doświadczanych przez pacjentów nienoszących soczewek w tym sensie, że suchość oczu jest ważniejszym symptomem w pierwszej grupie 4. W związku z faktem, że typowe objawy zespołu suchego oka trudno odnieść bezpośrednio do odczucia suchości związanego z noszeniem miękkich soczewek kontaktowych, Stowarzyszenie Filmu Łzowego i Powierzchni Oka (TFOS – The Tear Film & Ocular Surface Society) zajęło się tym zagadnieniem podczas Międzynarodowych Warsztatów na temat dyskomfortu związanego z soczewkami kontaktowymi (patrz ramka). Po warsztatach opublikowano raport określający obszary konsensusów i kontrowersji. Komfort związany z soczewkami kontaktowymi jest zatem obecnie tematem szczególnie aktualnym.

Wcześniejsze analizy publikowano przed wprowadzeniem licznych innowacji oraz popularyzacją nowych schematów użytkowania 3,6. Soczewki silikonowo-hydrożelowe wprowadzono na rynek w późnych latach 90., pierwotnie w celu zmniejszenia liczby powikłań wywołanych niedotlenieniem rogówki oraz w celu umożliwienia pacjentom użytkowania soczewek w trybie ciągłym przez 30 dni i nocy. Obecnie znacznie częściej zaleca się użytkowanie soczewek w trybie dziennym, jedynie z okazjonalnym pozostawieniem ich na noc.

Nieoczekiwanym odkryciem był fakt, że soczewki silikonowo- hydrożelowe również zmniejszyły poziom suchości oczu wśród ich nowych użytkowników 7–10 oraz umożliwiły ich dłuższe noszenie przy pełnym komforcie niż wcześniejsze soczewki hydrożelowe 7. Jedna z pierwszych teorii dowodziła, że wysoki poziom tlenoprzepuszczalności sam w sobie zwiększał komfort pod koniec dnia, chociaż nie ustalono żadnych fizjologicznych ani mechanicznych przyczyn mogących wyjaśnić to zjawisko 11–13.

CZYM JEST KOMFORT ODCZUWANY PODCZAS UŻYTKOWANIA SOCZEWEK KONTAKTOWYCH?

Niniejsza analiza stanowi próbę opisania przeprowadzonych dotychczas badań nad objawami dyskomfortu wywołanego suchością oczu związaną z noszeniem soczewek kontaktowych. Przewlekła suchość związana z noszeniem miękkich soczewek kontaktowych jak i dyskomfort muszą zostać odróżnione od mechanicznego dyskomfortu, którego pacjent może doświadczać podczas okresu adaptacji lub pieczenia i kłucia, które mogą wystąpić zaraz po założeniu soczewki i wiązać się z produktami pielęgnacyjnymi.

Niniejsza analiza stanowi przegląd ostatnich badań nad zagadnieniem suchości oczu wśród użytkowników miękkich soczewek kontaktowych oraz związanych z nią czynników modyfikowalnych i niemodyfikowalnych (rycina 1), a także sugeruje kliniczne strategie postępowania (rycina 2). Należy pamiętać, że dyskomfort oraz suchość oczu nie są zarezerwowane jedynie dla użytkowników soczewek kontaktowych, objawów tych doświadczają również osoby noszące okulary, a także osoby niekorzystające z żadnej korekcji.

Rycina 1: Czynniki powiązane z suchością oczu i dyskomfortem

Rycina 2: Postępowanie kliniczne w przypadku wystąpienia dyskomfortu związanego ze stosowaniem soczewek kontaktowych

JAK MOŻEMY OCENIĆ KOMFORT?

Niedawno badacze uaktualnili kwestionariusze pozwalające ocenić zmiany objawów w czasie oraz różnice w objawach pomiędzy soczewkami kontaktowymi 14–17. Określono również objawy kliniczne związane z suchością oczu podczas użytkowania miękkich soczewek kontaktowych, takie jak epiteliopatia brzegu powieki (LWE) 18 oraz fałdy spojówkowe równoległe do brzegu powieki (LIPCOF) 19. Objawy te poddano wnikliwej analizie, aby ocenić ich związek z mucynami występującymi na powierzchni oka20, 21, siłami tarcia występującymi na powierzchni gałki ocznej oraz objawami występującymi wśród użytkowników miękkich soczewek kontaktowych22, 23.

Badacze zajmujący się materiałami soczewek kontaktowych zaadaptowali istniejące materiały lub stworzyli nowe powierzchnie soczewek, aby zredukować siły tarcia poprzez zwiększenie smarowności. Metody te obejmują modyfikacje powierzchni soczewki, dodatek i powolne uwalnianie czynników nawilżających z macierzy materiału, a także wprowadzenie w macierz soczewki czynników nawilżających, które nie są z niej uwalniane 24–29.

Pomimo to wciąż wielu użytkowników miękkich soczewek kontaktowych doświadcza dyskomfortu i uczucia suchości oczu. Odsetek osób, które same oceniają, że występuje u nich suche oko, przewyższa odsetek osób, które wcześniej usłyszały takie rozpoznanie 4. Sposób zbierania wywiadu z pacjentem różni się pomiędzy praktykami i specjalistami; zdarza się również, że brakuje w nim kluczowych informacji. Do niedawna nawet badacze nie posiadali rzetelnych narzędzi do oceny objawów z powierzchni oka wśród użytkowników miękkich soczewek kontaktowych.

Dodanie krótkiego kwestionariusza do wywiadu zbieranego przed badaniem zwiększyłoby zdolność specjalisty do rozpoznania, czy określona osoba prezentuje objawy typowe dla zadowolonego czy też zmagającego się z uciążliwymi objawami pacjenta 14. Należy zwrócić uwagę, że użytkowanie miękkich soczewek kontaktowych zdaje się być związane z nasilaniem suchości oczu oraz dokuczliwymi objawami w ciągu dnia. Badanie w kierunku suchości oczu oraz dyskomfortu pod koniec dnia jest najskuteczniejszą metodą wykrycia objawów, które w największym stopniu decydują o sukcesie i kontynuacji użytkowania soczewek kontaktowych 2.

Ostatnio zaktualizowano skróconą wersję kwestionariusza CLDEQ-8 (Contact Lens Dry Eye Questionnaire – Kwestionariusz dotyczący suchości oczu związanej ze stosowaniem soczewek kontaktowych) wśród pacjentów z dużym doświadczeniem w zakresie użytkowania swoich dotychczasowych miękkich soczewek kontaktowych 14. Mobilne technologie umożliwiły również zbieranie danych w czasie rzeczywistym i ocenę symptomów w ciągu dnia 30, 31. W jednym z badań zadawano pytanie dotyczące komfortu za pomocą ustalonej wcześniej wiadomości tekstowej. Okazało się, że komfort ulega pogorszeniu w ciągu dnia wśród użytkowników wielu rodzajów soczewek kontaktowych 30. Urządzenia Blackberry oraz smartfony można wykorzystać w celu uzyskania subiektywnych danych analizowanych w badaniach klinicznych 9, 31, 32.

JAKA GRUPA PACJENTÓW JEST NAJBARDZIEJ NARAŻONA NA DYSKOMFORT?

Płeć i wiek

Idealnie byłoby, gdyby młodzi użytkownicy miękkich soczewek kontaktowych, jeśli mają takie życzenie przez dziesięciolecia, nosili swoje soczewki jako główną metodę korekcji wady wzroku. Największym wyzwaniem wieloletniego użytkowania soczewek jest spadek ogólnego komfortu wraz z upływem lat.

Badając objawy wśród dużej populacji użytkowników soczewek kontaktowych, poza badaniami klinicznymi udało się scharakteryzować najczęściej występuje oraz najcięższe objawy, jak również ujawnić czynniki ryzyka 2, 3, 31–34. Chociaż wiek i płeć żeńska są ważnymi, niemodyfikowalnymi czynnikami rozwoju zespołu suchego oka wśród osób nienoszących soczewek, odgrywają one znacznie mniejszą rolę wśród użytkowników miękkich soczewek kontaktowych. Wyniki większości badań pokazały, że mężczyźni i kobiety noszący miękkie soczewki kontaktowe doświadczają podobnych objawów suchości oczu 4, ale mężczyźni częściej zgłaszają rezygnację z dalszego ich noszenia 2.

Młodzi użytkownicy miękkich soczewek kontaktowych w wieku 8–14 lat znacznie rzadziej doświadczają suchości oczu związanej z soczewkami niż dorośli (4,3% vs 56,2%)35. Większość badań epidemiologicznych wskazuje na silną korelację pomiędzy częstością występowania suchego oka wśród osób nienoszących soczewek a wiekiem, szczególnie jeśli do badania zostaną również włączeni starsi pacjenci 36–39. Wśród osób dorosłych wiek koreluje dodatnio z częstością i nasileniem dolegliwości pod koniec dnia, ale w różny sposób dla osób noszących soczewki i ich nienoszących. W grupie wiekowej 18–39 lat wśród użytkowników soczewek hydrożelowych wiek wiązał się dodatnio z częstością występowania suchości oczu odczuwanej podczas noszenia soczewek kontaktowych, wcześniejszą diagnozą suchości oka oraz rozważaną możliwością porzucenia swoich soczewek kontaktowych 40.

Młodzi użytkownicy miękkich soczewek kontaktowych w wieku 8–14 lat znacznie rzadziej doświadczają suchości oczu związanej z soczewkami niż dorośli (4,3% vs 56,2%)35. Większość badań epidemiologicznych wskazuje na silną korelację pomiędzy częstością występowania suchego oka wśród osób nienoszących soczewek a wiekiem, szczególnie jeśli do badania zostaną również włączeni starsi pacjenci 36–39. Wśród osób dorosłych wiek koreluje dodatnio z częstością i nasileniem dolegliwości pod koniec dnia, ale w różny sposób dla osób noszących soczewki i ich nienoszących. W grupie wiekowej 18–39 lat wśród użytkowników soczewek hydrożelowych wiek wiązał się dodatnio z częstością występowania suchości oczu odczuwanej podczas noszenia soczewek kontaktowych, wcześniejszą diagnozą suchości oka oraz rozważaną możliwością porzucenia swoich soczewek kontaktowych 40.

Wśród użytkowników soczewek silikonowo-hydrożelowych zgłaszanie suchości oczu oraz chęci zaprzestania użytkowania soczewek były znacząco niższe i nie wiązały się z wiekiem. Materiał soczewki ma istotny wpływ na doświadczane dolegliwości i ogólny długoterminowy wskaźnik sukcesu. Mniejsza ilość zgłaszanych dolegliwości po zmianie dopasowania na nowoczesne soczewki silikonowo-hydrożelowe 7, 9, 10, 16 jest tym bardziej interesująca, że badani z grupy młodych dorosłych 40, którzy używali soczewek silikonowo-hydrożelowych od początku trwania eksperymentu, byli bardziej skłonni do zgłaszania wstępnie postawionej diagnozy suchości.

Ogólny stan zdrowia i leki

Niewiele opublikowano dotychczas badań na temat wpływu ogólnego stanu zdrowia na komfort użytkowania miękkich soczewek kontaktowych. Jednakże wiele leków stosowanych w przebiegu chorób systemowych może zwiększać dolegliwości oczu wśród osób niebędących użytkownikami soczewek kontaktowych oraz odgrywać ważną rolę w rozwoju dolegliwości wśród użytkowników soczewek miękkich 36, 41. Fizjologia rogówki u pacjentów z cukrzycą może mieć wpływ na bezpieczeństwo użytkowania soczewek, ale objawy ze strony układu wzrokowego nie były brane pod uwagę 42.

CZYM RÓŻNIĄ SIĘ OBJAWOWI UŻYTKOWNICY SOCZEWEK KONTAKTOWYCH OD BEZOBJAWOWYCH?

Objawowi (symptomatyczni) użytkownicy miękkich soczewek kontaktowych różnią się od tych, którzy nie zgłaszają żadnych objawów, nie tylko liczbą zgłaszanych dolegliwości, ale na przykład mają większy spadek komfortu oraz nasilenie suchości oczu podczas dnia 43. Nawet po sześciu godzinach noszenia soczewek użytkownicy objawowi mieli mniej stabilny film łzowy, mniejszy przepływ łez oraz mniejszą podaż łez 44. Inne czynniki związane z suchością oczu doświadczaną podczas użytkowana soczewek kontaktowych to płeć żeńska, częste stosowanie leków przeciwbólowych dostępnych bez recepty, soczewki hydrożelowe o wysokiej zawartości wody, krótki czas przerwania filmu łzowego oraz zwiększona osmolarność łez 45.

W jednym z badań objawowi użytkownicy miękkich soczewek kontaktowych 6,5 razy częściej zgłaszali suchość oczu w czasie, gdy nie nosili soczewek, ale informowali o nieznacznym wzroście zapotrzebowania na preparaty sztucznych łez lub kropli nawilżających. Pacjenci ci byli w mniejszym stopniu zadowoleni z użytkowania soczewek, krócej nosili swoje soczewki w ciągu dnia i byli mniej skłonni nosić swoje soczewki tak długo, jak mieliby na to ochotę 46.

Wyniki kolejnego badania pokazały, że 31% użytkowników miękkich soczewek kontaktowych doświadczało suchości oczu często lub stale o dużym nasileniu pod koniec dnia 47. Użytkownicy zgłaszający suchość oczu nie różnili się od osób o mniej nasilonych objawach pod względem płci, materiału użytkowanej soczewki oraz produktu pielęgnacyjnego. Pacjenci ci zwykle zgłaszali krótszy czas komfortowego noszenia swoich soczewek oraz doświadczali więcej dolegliwości. Chociaż 47% użytkowników miękkich soczewek kontaktowych samodzielnie postawiło u siebie diagnozę suchego oka, tylko 38% z nich w przeszłości usłyszało takie rozpoznanie. Szczegółowe badanie kliniczne osób zgłaszających suchość oczu pozwoliło ustalić, że zaledwie u jednej czwartej osób zgłaszających suchość oczu podczas użytkowania soczewek kontaktowych występują kliniczne objawy zespołu suchego oka48.

JAK MOŻEMY PRZEWIDZIEĆ, U KTÓREGO PACJENTA WYSTĄPI DYSKOMFORT?

Zarówno badanie LIPCOF, jak i LWE mają wartość diagnostyczną pozwalającą przewidzieć, którzy użytkownicy soczewek doświadczają dolegliwości w użytkowaniu swoich soczewek kontaktowych 22. Ocenę w skali LIPCOF przeprowadza się na spojówce gałkowej na godzinach 4:00–8:00, spoglądając na luźne fałdy spojówkowe przylegające do dolnej powieki, gdy pacjent patrzy na wprost (rycina 3). LWE ma wygląd linii wybarwionej zielenią lizaminy lub fluoresceiny wzdłuż brzegu powieki dolnej i górnej (rycina 4)18 i występuje częściej u doświadczonych, objawowych użytkowników miękkich soczewek kontaktowych oraz osób nie noszących soczewek cierpiących na zespół suchego oka. To, czy możliwe jest cofnięcie się LIPCOF lub LWE, nie zostało ustalone i ma istotny wpływ na ich zastosowanie jako wyjściowych parametrów pomiarowych.

Rycina 3: Fałdy spojówkowe równoległe do brzegu powieki (z „Poradnika postępowania z pacjentami noszącymi soczewki kontaktowe” THE VISION CARE INSTITUTE®)

Rycina 4: Epiteliopatia brzegu powieki (z „Poradnika postępowania z pacjentami noszącymi soczewki kontaktowe” THE VISION CARE INSTITUTE®)

CZY OGÓLNY STAN ZDROWIA JEST CZYNNIKIEM WPŁYWAJĄCYM NA ODCZUCIE KOMFORTU?

Pacjenci ze słabym stanem ogólnym zdrowia lub ciężkim zespołem suchego oka często sami wykluczają się z grupy użytkowników soczewek kontaktowych. Użytkownik soczewek powinien charakteryzować się zdrową powierzchnią gałki ocznej, aby uniknąć poważnych powikłań. Jednak wielu użytkowników z łagodniejszymi współistniejącymi stanami patologicznymi, takimi jak zapalenie brzegów powiek lub dysfunkcja gruczołów Meiboma, częściej zgłasza odczucia suchości oczu niż użytkownicy soczewek bez dodatkowych stanów patologicznych 48.

Użytkowanie soczewek kontaktowych nie jest wymieniane w klasyfikacji dysfunkcji gruczołów Meiboma (MGD) 49. Jednakże wyniki przeprowadzonych niedawno badań wskazały na zmiany morfologiczne gruczołów oraz mniejszą ilość wydzieliny gruczołowej u pacjentów, którzy nosili soczewki przez okres dłuższy niż rok, bowiem czas noszenia soczewek stymuluje zmiany w anatomii gruczołów Meiboma 50–52. Zmiany te prawdopodobnie odgrywają rolę w rozwoju suchości oczu u wielu użytkowników miękkich soczewek kontaktowych.

Czasami stan zdrowia pacjenta wymaga przyjmowania przez niego leków ogólnych mogących obniżać produkcję filmu łzowego oraz nasilać objawy suchości śluzówek nosa, jamy ustnej oraz oczu. Do takich leków należą na przykład leki hipotensyjne, przeciwdepresyjne oraz antyhistaminowe. Wielu użytkowników soczewek doświadcza sezonowej alergii i samodzielnie leczy się za pomocą doustnych lub miejscowych leków antyhistaminowych. Częste występowanie alergii sprawia, że grupa leków antyhistaminowych należy do najczęściej stosowanych, choć pacjenci nie zgłaszają faktu korzystania z nich swojemu specjaliście, z powodu ich szerokiej dostępności bez recepty.

Dwa rodzaje soczewek kontaktowych (etafilcon A oraz nelfilcon A) zostały zatwierdzone przez FDA jako produkty zwiększające komfort wśród wielu pacjentów doświadczających łagodnego dyskomfortu oraz swędzenia związanego z alergiami 53, 54. Dzięki codziennej aplikacji świeżej pary soczewek kontaktowych możliwe jest ograniczenie gromadzenia się osadów oraz alergenów na ich powierzchni.

CZY ZMIANA KONSTRUKCJI LUB MATERIAŁU SOCZEWKI POMAGA-?

Producenci soczewek kontaktowych przeprowadzili badania mające na celu ocenę wpływu właściwości soczewki, takich jak moduł Younga (sztywność), smarowność powierzchni, ruchomość, grubość oraz konstrukcja krawędzi na odczucia komfortu. Niedawno przeprowadzono badanie porównujące konstrukcje krawędzi soczewek, barwienie spojówkowe oraz komfort odczuwany podczas użytkowania różnych marek soczewek kontaktowych dostępnych na rynku, ale o różnych właściwościach materiałów 55. Cienka, zwężająca się krawędź soczewki okazała się najbardziej komfortowa, zaś zaokrąglone krawędzie soczewki zostały ocenione jako najmniej komfortowe, pomimo że pierwszy rodzaj krawędzi powodował większe, choć nieistotne klinicznie, barwienie spojówki niż pozostałe konstrukcje krawędzi. Ogólne właściwości fizyczne (kształt soczewki, powierzchnia, moduł Younga, konstrukcja krawędzi itp.) są ze sobą ściśle powiązane i muszą być rozpatrywane jako całość, aby osiągnąć wysoki komfort.

W badaniach oceniano również suchość oczu związaną z miękkimi soczewkami kontaktowymi poprzez zmianę dotychczasowych soczewek, zarówno wśród zadowolonych, jak i doświadczających suchości oczu użytkowników, na soczewki wykonane z nowych materiałów silikonowo-hydrożelowych 7–10. Proszę zwrócić uwagę, że do badań tych rzadko włączano grupę kontrolną, u której nie zmieniano sposobu postępowania, utrudniając tym samym interpretację uzyskanych wyników. Obecnie na rynku dostępne są nowe soczewki hydrożelowe stworzone z myślą o zmniejszaniu objawów suchości oczu, więc wielu pacjentów nadal nosi soczewki hydrożelowe, co sugeruje, że poziom akceptacji zależy indywidualnie od pacjenta. Niewiele natomiast wykonano dotychczas badań, w których zmieniano pacjentom dotychczasowe soczewki silikonowo-hydrożelowe na hydrożelowe.

W jednej z analiz porównywano objawy podmiotowe u osób wcześniej noszących hydrożelowe soczewki kontaktowe oraz osób z tej samej grupy wiekowej nienoszących soczewek kontaktowych. Objawy podmiotowe doświadczane przez użytkowników soczewek hydrożelowych porównywano z objawami zgłaszanymi przez użytkowników soczewek silikonowo-hydrożelowych po włączeniu do badań klinicznych. Suchość oczu odczuwaną w ciągu dnia oraz pod koniec dnia zgłaszano o połowę rzadziej po zmianie wcześniejszych soczewek na soczewki silikonowohydrożelowe 10. Zmniejszenie suchości oczu po zmianie dotychczasowych soczewek na soczewki silikonowo-hydrożelowe było stabilne przez trzyletni okres kontroli 56. Suchość oczu (co najmniej „czasami” i „umiarkowana” w swoim nasileniu) tydzień po zmianie soczewek wiązała się z późniejszym porzuceniem soczewek.

Wyniki dużego badania klinicznego z udziałem użytkowników miękkich soczewek kontaktowych pokazały, że 52% z nich spełniało któreś z kryteriów klasyfikujących ich jako pacjentów doświadczających problemów. Najczęściej uczestnicy badania zgłaszali dwugodzinny okres braku komfortu podczas noszenia swoich soczewek w ciągu dnia, poprzedzający skargi na częste lub stałe uczucie suchości oczu, ale u bardzo niewielu były możliwe do zaobserwowania objawy suchości na powierzchni oka 8. W podgrupie pacjentów z problemami, u których zmieniono wcześniejsze soczewki na soczewki silikonowo-hydrożelowe wykonane z materiału senofilcon A, u co najmniej trzech czwartych badanych odnotowano mniejsze uczucie suchości oczu, wyższy komfort lub skrócenie czasu niekomfortowego użytkowania soczewek oraz redukcję objawów klinicznych. Obiektywne i subiektywne odpowiedzi uległy poprawie po zmianie soczewek hydrożelowych na silikonowo-hydrożelowe u zaadaptowanych, zadowolonych użytkowników soczewek miękkich 7. Przestrzeganie dwutygodniowego lub miesięcznego schematu wymiany soczewek silikonowo-hydrożelowych może wpłynąć na poprawę komfortu i widzenia przez cały okres ich użytkowania 57.

Duża analiza kliniczna z udziałem użytkowników miękkich soczewek kontaktowych pokazała, że 12,2% z nich oceniło swoje oczy jako „wrażliwe”58. Osoby te zgłaszały silniejsze odczucie suchości oczu, podrażnienia oraz zaczerwienienia niż osoby bez „wrażliwych oczu”, choć nie zaobserwowano różnic w objawach klinicznych pomiędzy obiema grupami. Osobom tym losowo zamieniono dotychczasowe soczewki na soczewki z senofilconu A lub inne miękkie soczewki kontaktowe (lotrafilcon A, omafilcon A, balafilcon A). Pacjenci w soczewkach z senofilconu A znacznie rzadziej zgłaszali suchość oczu, podrażnienie oczu oraz częściej deklarowali dłuższy czas komfortowego noszenia swoich soczewek.

CZY KOMFORT JEST LEPSZY W SOCZEWKACH JEDNODNIOWYCH?

Jeśli osady gromadzące się na soczewce kontaktowej systematycznej wymiany mają wpływ na uczucie suchości oczu związane z soczewką to ich zmiana na jednodniowe może okazać się dobrym rozwiązaniem 59. Jak pokazało jednodniowe badanie, całkowita ilość białek oraz lizozymu wzrasta w ciągu dnia, ale ilość aktywnego lizozymu nieznacznie maleje i nie obserwuje się różnic w jego ilości pomiędzy pacjentami z objawami i bez objawów. Jednak ilość aktywnego lizozymu korelowała dodatnio z odczuciami komfortu i suchości oczu nawet po upływie dwóch godzin noszenia soczewek.

W kilku badaniach zamieniono uczestnikom miękkie soczewki kontaktowe systematycznej wymiany na soczewki jednodniowe 60–63. Kontralateralne porównanie dwóch marek jednodniowych soczewek kontaktowych noszonych przez 10 dni pokazało, że 60% pacjentów oceniło wyżej omafilcon A pod kątem komfortu odczuwanego pod koniec dnia oraz wystawiło mu wyższą ocenę ogólną, podczas gdy 20% uczestników badania nie zauważyło żadnej różnicy pomiędzy badanymi soczewkami60. W większym badaniu randomizowanym porównywano komfort i inne cechy kliniczne po zamianie wcześniejszych miękkich soczewek na soczewki jednodniowe wykonane z etafilconu A lub nelfilconu A61. Po upływie tygodnia grupa pacjentów użytkująca soczewki z etafilconu A zgłosiła wyższy komfort oraz dłuższy czas komfortowego korzystania ze swoich soczewek.

Do kolejnego badania włączono symptomatycznych pacjentów noszących w trybie dziennym soczewki hydrożelowe oraz silikonowo-hydrożelowe, wymieniane co dwa lub co cztery tygodnie, którym zmieniono soczewki na jednodniowe, wykonane z materiału zawierającego uwalniane w trakcie użytkowania nieusieciowane cząsteczki alkoholu poliwinylowego (nelfilcon A)62. Częstość objawów suchości oczu uległa redukcji u 54% pacjentów, zaś 40% uczestników badania zgłosiło mniej uciążliwą suchość oczu.

Celem kilku badań była ocena komfortu odczuwanego w jednodniowych soczewkach silikonowo-hydrożelowych. W badaniu, do którego włączono nowych użytkowników jednodniowych soczewek kontaktowych, dowiedziono, że objawy ze strony układu wzrokowego, odczuwane w soczewkach z narafilconu A, nie różniły się od objawów podmiotowych doświadczanych przez osoby nienoszące soczewek. Objawy ulegały poprawie po pierwszym miesiącu użytkowania soczewek, czyli w momencie, gdy pacjenci przestali odczuwać spadek komfortu w ciągu całego dnia noszenia soczewek kontaktowych 63. Jedynym objawem różniącym grupę użytkowników soczewek od osób ich nienoszących był niski stopień barwienia spojówki; stopień przekrwienia rąbkowego, barwienia rogówki oraz innych objawów po pierwszym roku trwania badania był podobny w obu badanych grupach.

Aspektem charakterystycznym dla soczewek jednodniowych jest fakt, że ich użytkownik jest codziennie eksponowany na działanie płynu znajdującego się w blistrze soczewki oraz nowej, czystej powierzchni soczewki. Jakość powierzchni soczewki jednodniowej wyjętej z blistra może mieć wpływ na jej zwilżalność po założeniu na oko, gdy pacjent zaczyna nosić soczewki 64. Specjaliści mają do wyboru wiele soczewek jednodniowych i mogą wybrać soczewkę kompatybilną z filmem łzowym pacjenta, utrzymującą odpowiednią zwilżalność przez cały dzień.

CZY WPROWADZONE NIEDAWNO ULEPSZENIA W KONSTRUKCJI SOCZEWEK, MAJĄCE NA CELU POPRAWĘ KOMFORTU, SPEŁNIAJ Ą SWOJE ZADANIE?

Dotychczas podjęto wiele prób dokonania zmian w materiałach soczewek lub stworzenia nowych materiałów mających na celu złagodzenie objawów suchości oczu 24–29, 65. Strategie nawilżania wprowadzone w nowoczesnych soczewkach kontaktowych obejmują uwalniane z macierzy soczewki w trakcie noszenia cząsteczki alkoholu poliwinylowego (PVA) 24 lub dodatek cząsteczek poliwinylopyrolidonu (PVP) bądź kwasu hialuronowego (HA) do materiału soczewki 28 w celu zwiększenia jego smarowności. Strategie, które mogą znaleźć zastosowanie w przyszłości obejmują kontrolowane uwalnianie kwasu hialuronowego o dużej masie cząsteczkowej z macierzy soczewki poprzez biomimetyczne znakowanie materiału soczewki 26.

Opracowano również nowe technologie mające na celu pomiar współczynnika tarcia (smarowności), tworząc model z wykorzystaniem warunków środowiska fizjologicznego, w których funkcjonuje soczewka kontaktowa 27. Miejmy nadzieję, że ulepszenie technik laboratoryjnych będzie wartościowym dodatkiem do testów przeprowadzanych in vitro, ponieważ wiążą się one z objawami ocznymi sił tarcia (brodawkowate zapalenie spojówek związane z soczewkami kontaktowymi oraz LWE) i skutkują tworzeniem bardziej biokompatybilnych materiałów o lepszej zwilżalności oraz lepszymi systemami pielęgnacyjnymi.

Użytkownicy soczewek torycznych częściej niż osoby noszące miękkie soczewki sferyczne zgłaszają nasilone objawy dyskomfortu i suchości oczu 16. Nie jest znana przyczyna takiego stanu rzeczy, chociaż użytkownicy soczewek torycznych mogą doświadczać szybszego wysuszania przedniej powierzchni soczewki w związku z ich stabilnością rotacyjną lub interakcją określonych stref stabilizacyjnych soczewki z powiekami, co może być błędnie interpretowane przez pacjentów jako suchość oczu. Wybór materiału soczewki pozwalającego zminimalizować te objawy może okazać się niezwykle istotny u pacjentów z astygmatyzmem z graniczną suchością oczu.

CZY PRODUKTY PRZEZNACZONE DO PIELĘGNACJI SOCZEWEK MOGĄ MIEĆ WPŁYW NA KOMFORT?

Systemy dezynfekcji oraz ich potencjalny wpływ na soczewki silikonowo-hydrożelowe również poddano dokładnej analizie. Początkowo skupiono się na przejściowym, powierzchownym barwieniu rogówki fluoresceiną pojawiającą się po krótkiej, ostrej ekspozycji na określone połączenia soczewki i płynu pielęgnacyjnego 66. Obecnie uwaga badaczy skupia się na wpływie produktów pielęgnacyjnych na komfort odczuwany przez pacjenta oraz interakcje pomiędzy płynami, materiałami i objawami na powierzchni oka 67.

Krótkotrwała ekspozycja

Podczas sześciogodzinnego badania z użyciem wcześniej zanurzonych w płynie i nienoszonych soczewek z lotrafilconu A i galyfilconu A dowiedziono, że płyn wielofunkcyjny (MPS) konserwowany Poliquadem/Aldoxem powoduje spadek komfortu, większe odczucia pieczenia, kłucia i świadomości obecności soczewki na oku niż systemy pielęgnacyjne konserwowane poliheksanidem (PHMB) 67. Oba systemy pielęgnacyjne powodują wyraźne wzory barwienia rogówki (SICS - Solution Induced Corneal Staining, rycina 5) w czasie. Doprowadzają też do niewielkiego stopnia SICS, ale nasilenie barwienia było wyższe w przypadku płynu zawierającego PHMB. A zatem objawy przedmiotowe i podmiotowe nie korelowały ze sobą. Wyniki kolejnego badania dowiodły, że barwienie różniło się podczas jednodniowego noszenia soczewek silikonowo-hydrożelowych pozostawionych przez noc w różnych płynach pielęgnacyjnych, ale nie zaobserwowano różnic pomiędzy płynami w zakresie barwienia oraz objawów podmiotowych 68.

Rycina 5: Barwienie rogówki wywołane płynem pielęgnacyjnym (za zgodą Gary Andrasko)

Schemat użytkowania

W jednym z niewielkich badań porównywano charakterystykę kliniczną jednostopniowego systemu pielęgnacyjnego z nadtlenkiem wodoru z płynem zawierającym Polyquad/Aldox podczas użytkowania dwóch soczewek silikonowo-hydrożelowych: z lotrafilconu B oraz senofilconu A 69. Po miesiącu korzystania z każdego systemu nie zaobserwowano klinicznych różnic, ale uczestnicy badania zgłaszali możliwość dłuższego czasu komfortowego noszenia soczewek podczas korzystania z systemu pielęgnacyjnego z nadtlenkiem wodoru, niezależnie od materiału noszonej soczewki.

Po miesiącu korzystania z płynu konserwowanego Polyquadem/ Aldoxem łącznie z dotychczasowymi soczewkami kontaktowymi odnotowano wyższy komfort (po założeniu soczewki i pod koniec dnia) oraz wyższy poziom zadowolenia niż podczas korzystania z systemów z PHMB 70. Porównując komfort, widzenie oraz barwienie rogówki wywołane stosowanym płynem (SICS) po trzech miesiącach korzystania z 24 kombinacji różnych marek soczewek i systemów ich dezynfekcji, stwierdzono, że pacjenci z SICS odczuwali niższy komfort w ciągu dnia i pod koniec dnia niż pacjenci bez SICS 71.

Badacze porównali subiektywne odpowiedzi z kombinacjami: soczewka silikonowo-hydrożelowa/płyn pielęgnacyjny, znanymi z wcześniejszych badań, aby stworzyć wzór najwyższego i najniższego komfortu odczuwanego pod koniec dnia 72. Komfort, suchość oczu i świadomość obecności soczewki na oku u symptomatycznych pacjentów można wyraźnie poprawić, wybierając alternatywne kombinacje soczewka/płyn. Nie zaobserwowano istotnych różnic wśród asymptomatycznych pacjentów.

Włączenie procedury pocierania i spłukiwania soczewki kontaktowej może istotnie wpłynąć na uczucie komfortu. W jednym z badań z użyciem trzech płynów pielęgnacyjnych oraz soczewki z materiału galyfilcon A dowiedziono, że u niewielkiej liczby pacjentów, u których gromadzą się na powierzchni soczewki osady, procedura pocierania istotnie redukuje ich tworzenie 73. Inni autorzy sugerują, że pocieranie i spłukiwanie soczewek kontaktowych płynem wielofunkcyjnym przed dezynfekcją może pomóc wielu pacjentom poprawić odczuwany komfort 74.

Analizie poddano również nowe płyny mające na celu poprawę komfortu. Jeden z systemów pielęgnacyjnych zawierający surfaktant i di-block kopolimer poprawiający zwilżalność powierzchni soczewki porównano z systemem konserwowanym PHMB 75. Nowy płyn poprawiał komfort, redukował inne dolegliwości, a także ograniczał nasilenie i wielkość powierzchni barwienia rogówki. W kolejnym badaniu oceniano wpływ dwóch nowych płynów wielofunkcyjnych z czynnikami nawilżającymi na uwodnienie soczewki ex vivo oraz subiektywne objawy 76. Wskaźnik odwodnienia soczewki malał w ciągu miesiąca w przypadku obu płynów, a subiektywne dolegliwości również były mniej nasilone.

CZY KROPLE NAWILŻAJĄCE POMOGĄ?

Jeśli wybór mniej wysuszającego oko materiału soczewki, płynu pielęgnacyjnego z czynnikami nawilżającymi lub wybór soczewek jednodniowych nie są wystarczającą strategią radzenia sobie z suchością oczu, konieczne może się okazać wdrożenie innego postępowania. Stosowanie kropli nawilżających jest czynnikiem prognozującym suchość oczu związaną z użytkowaniem soczewek kontaktowych 45. Na rynku istnieje wiele rodzajów kropli nawilżających i wszystkie one charakteryzują się określonymi cechami fizycznymi; wpuszczenie kropli do oczu podczas użytkowania soczewek kontaktowych powoduje tymczasowe spłukanie przedniej powierzchni soczewki i może pomóc usunąć zgromadzone zanieczyszczenia. Teoretycznie krople nawilżające mogą również na krótki czas zmienić siły tarcia występujące na przedniej powierzchni oka.

Jednak stosowanie kropli nawilżających ma ograniczony wskaźnik sukcesu, ponieważ ulga, jaką przynoszą, nie zawsze jest taka jak oczekiwana i nie trwa długo 74. Wpływ kropli nawilżających o różnym składzie i lepkości na odczuwany komfort został poddany ocenie podczas kontralateralnego badania z udziałem użytkowników soczewek hydrożelowych i silikonowo-hydrożelowych 74. Wszystkie produkty nawilżające zwiększają komfort natychmiast po ich wkropleniu do oczu, ale po upływie sześciu godzin komfort był istotnie gorszy wśród użytkowników soczewek hydrożelowych. W obu grupach pacjentów komfort po upływie sześciu godzin został oceniony na poziomie nie wyższym niż połowa wartości wyjściowej, tj. natychmiast po wpuszczeniu kropli.

Podczas jednego z badań przez 60 dni obserwowano symptomatycznych użytkowników soczewek kontaktowych w średnim wieku, którzy cztery razy dziennie stosowali hipoosmolarne krople nawilżające do oczu 77. Wskaźnik Chorób Powierzchni Oka (Ocular Surface Disease Index – OSDI) uległ znaczącej poprawie, podobnie jak większość objawów klinicznych. W badaniu nie stworzono kontrolnej grupy leczniczej ani nie zastosowano maskowania.

W innym badaniu porównywano charakterystykę kliniczną soczewek oraz gromadzenie na ich powierzchni osadów białkowych podczas stosowania kropli nawilżających zawierających powierzchniowo aktywne surfaktanty lub sól fizjologiczną bez konserwantów 78. Nowi użytkownicy miękkich soczewek kontaktowych korzystali ze swoich soczewek w trybie ciągłym przez 30 dni i nocy objawy nasilały się pod koniec dnia niezależnie od zastosowanych kropli. Uczestnicy badania stosujący krople nawilżające zgłaszali lepszy komfort po założeniu soczewki i mieli mniejszą ilość osadów z lizozymu, który był również mniej zdenaturowany. Nie zaobserwowano jednak różnic pomiędzy obiema grupami w zakresie odczuwanej suchości oczu.

Rycina 6: Krople nawilżające mają ograniczony wskaźnik sukcesu

Inną metodą oceny czasu działania kropli na powierzchni oka jest pomiar objętości menisku łzowego w czasie. Badanie z udziałem symptomatycznych i asymptomatycznych użytkowników soczewek kontaktowych oraz osób nienoszących soczewek pokazało, że objawowi użytkownicy soczewek kontaktowych cechują się mniejszą objętością łez zarówno po 5, 10, 20, jak i 30 minutach od wpuszczenia kropli nawilżających. Objętość łez oraz komfort związane z soczewkami kontaktowymi malały w ciągu 10-godzinnego czasu użytkowania soczewek kontaktowych w badanych grupach 79. Po wpuszczeniu kropli do oczu obserwowano wzrost objętości łez oraz poprawę komfortu, trwające jedynie 10–20 minut zarówno wśród asymptomatycznych, jak i symptomatycznych użytkowników soczewek kontaktowych.

W jednym z kolejnych badań mierzono metodami in vivo osmolarność materiałów soczewek kontaktowych oraz wpływ hipoosmotycznej lub hiperosmotycznej soli fizjologicznej u asymptomatycznych i symptomatycznych użytkowników soczewek kontaktowych 80, 81. Nie zaobserwowano różnic w niestabilności filmu łzowego, barwieniu rogówki, zwilżalności soczewki lub zawartości wody pomiędzy grupami stosującymi różne krople, ale 60% uczestników badania wybrało krople hipoosmotyczne i zgłosiło mniejszą suchość oczu oraz mniejszą świadomość obecności soczewki na oku. A zatem krople te mogą okazać się pomocne w leczeniu suchości oczu wywołanej noszeniem soczewek kontaktowych.

A CO Z INNYMI TERAPIAMI?

W niektórych krajach szeroko stosuje się działającą przeciwzapalnie cyklosporynę (Restasis, Allergan) w leczeniu umiarkowanego i ciężkiego zespołu suchego oka 82. Użytkownicy miękkich soczewek kontaktowych zgłaszający suchość oczu odczuli poprawę stanu oczu i zmniejszenie nasilenia suchości oczu podczas stosowania cyklosporyny (0,05%) wraz z kroplami nawilżającymi w porównaniu ze strategią polegającą jedynie na stosowaniu kropli nawilżających. Po trzech miesiącach stosowania średni czas noszenia soczewek wydłużył się i krople były rzadziej używane 83. Miejscowe zastosowanie eksperymentalnych antybiotyków makrolidowych (1% azytromycyny) w porównaniu z kroplami nawilżającymi dostępnymi bez recepty wydłużyło czas komfortowego użytkowania soczewki oraz zmniejszyło uczucie suchości oczu pod koniec dnia 84.

Alergiczne choroby oczu występujące wśród użytkowników miękkich soczewek kontaktowych mogą negatywnie wpłynąć na odczucie komfortu. W jednym z badań porównywano subiektywne odczucia z objawami wśród osób stosujących miejscowo 0,05% epinastyny (okulistyczny lek antyhistaminowy plus stabilizator komórek tucznych) wraz z kroplami nawilżającymi versus jedynie krople nawilżające 85. Grupa uczestników badania stosująca lek antyhistaminowy zgłosiła wydłużenie czasu komfortowego użytkowania swoich soczewek, nieznaczne wydłużenie czasu ich noszenia, mniej nasilone swędzenie oczu oraz mniejsze zużycie kropli nawilżających. W związku z faktem, że alergia to często stan występujący sezonowo, miejscowe leki antyhistaminowe mogą pomóc użytkownikom miękkich soczewek kontaktowych poradzić sobie w tym trudnym dla nich okresie nasilonych objawów.

Zatyczki punktów łzowych

Retencja płynu łzowego jest jedną ze strategii radzenia sobie z objawami suchego oka zarówno podczas użytkowania soczewek kontaktowych, jak i wśród osób nienoszących soczewek. Zatyczki umieszcza się w dolnych punktach łzowych, co zwiększa objętość filmu łzowego poprzez blokowanie jego odpływu. Ten model leczenia zakłada, że to objętość łez, a nie ich skład chemiczny jest kluczowym czynnikiem nasilającym rozwój zespołu suchego oka, ale u wielu pacjentów z suchością oczu występują źródła stanu zapalnego w obrębie powiek (zapalenie brzegów powiek, dysfunkcja gruczołów Meiboma) lub gruczołu łzowego 86. Badania kliniczne nad zastosowaniem zatyczek lokowanych w punktach łzowych pokazały, że nie jest to udana strategia leczenia suchości oczu związanej z soczewkami kontaktowymi 87.

Suplementy diety

Suplementacja diety kwasami tłuszczowymi omega 6 to kolejna strategia lecznicza. Użytkowniczki soczewek kontaktowych w średnim wieku zostały poddane ponad 6-miesięcznej obserwacji przez zastosowanie oleju z wieczornego pierwiosnka (EPO) lub oliwy z oliwek jako placebo 88. W grupie stosującej EPO zaobserwowano poprawę tylko w zakresie uczucia suchości oczu, podczas gdy pozostałe objawy nie uległy zmianie w obu grupach. Doustna suplementacja diety może zwiększać w organizmie produkcję prostaglandyn- 1 o działaniu przeciwzapalnym 89. Jeśli ten sam mechanizm zapalny jest przyczyną zarówno zespołu suchego oka jak i suchości związanej z soczewkami kontaktowymi, leczenie to może okazać się przydatne również u osób noszących soczewki kontaktowe.

Literatura popularnonaukowa jest pełna zaleceń dotyczących spożywania minimum 2 litrów wody dziennie oraz unikania spożywania napojów o działaniu moczopędnym (kawa, herbata, alkohol, napoje energetyczne), aby utrzymać dobry ogólny stan zdrowia. Chociaż zarówno specjaliści, jak i pacjenci wierzą w powyższe zalecenia, nie zbadano jeszcze, jaki wpływ ma spożycie płynów na komfort odczuwany podczas użytkowania soczewek kontaktowych.

CZY POPRAWA WARUNKÓW ŚRODOWISKA MOŻE POMÓC?

Środowisko ma istotny wpływ na uczucie suchości oczu podczas użytkowania soczewek kontaktowych, ale soczewki silikonowo- hydrożelowe minimalizują ten wpływ, jak wykazało duże badanie kliniczne, podczas którego użytkownikom soczewek hydrożelowych aplikowano jedną z trzech soczewek silikonowo- hydrożelowych 90. Po upływie dwóch tygodni okazało się, że wszystkie trzy soczewki zwiększały komfort odczuwany podczas przebywania w większości trudnych warunków (przebywanie w klimatyzowanych pomieszczeniach, niska wilgotność powietrza, zadymione, zakurzone lub zanieczyszczone środowisko, a także podczas drzemki lub snu). Zmiana dopasowania na soczewki wykonane z senofilconu A lub galyfilconu A skutkowała poprawą odczuć we wszystkich wymagających warunkach środowiska.

Użytkownicy miękkich soczewek kontaktowych korzystający z wyświetlaczy typu VDTs (Video Display Terminals) przez okres dłuższy niż 4 godziny dziennie zgłaszali największe nasilenie suchości oczu oraz zaburzenia widzenia, a także cechowali się najniższym meniskiem łez w porównaniu z osobami nienoszącymi soczewek lub korzystającymi krócej z urządzeń typu VDTs 91. Porównanie objawów występujących wśród użytkowników miękkich soczewek kontaktowych i osób nienoszących soczewek w różnych środowiskach pracy wskazało na większe nasilenie objawów podczas korzystania z urządzeń VDTs oraz nasilone uczucie pieczenia wśród użytkowników soczewek kontaktowych 92. Nawet w grupie osób nienoszących soczewek kontaktowych korzystanie z VDTs nasilało przykre dolegliwości. Klimatyzowane i ogrzewane pomieszczenia były przyczyną wyższego wskaźnika objawów podmiotowych wśród użytkowników miękkich soczewek kontaktowych niż w grupie osób nienoszących soczewek.

Rycina 7: Środowisko ma istotny wpływ na suchość oczu

Na koniec uczestnicy badania zostali poddani próbie w wysoce kontrolowanych nieprzyjaznych warunkach podczas noszenia swoich dotychczasowych soczewek kontaktowych, soczewek z senofilconu A oraz bez soczewek 90. Korzystanie z soczewek wykonanych z senofilconu A podczas siedzenia i wykonywania zadań wzrokowych w warunkach o niskiej wilgotności powietrza skutkowało wyższym komfortem w porównaniu z tymi samymi zadaniami wykonywanymi podczas noszenia dotychczasowych soczewek lub bez soczewek. Materiał soczewki może zatem stanowić ochronę przed zbyt szybkim przerwaniem filmu łzowego, a w konsekwencji nieprzyjemnymi odczuciami z powierzchni rogówki 93.

WNIOSKI

Niniejszy artykuł stanowi analizę zagadnienia suchości oczu jako najważniejszego aspektu dyskomfortu odczuwanego podczas użytkowania soczewek kontaktowych, będącego najczęstszą przyczyną rezygnacji z dalszego użytkowania soczewek kontaktowych. Każdy specjalista powinien badać użytkowników soczewek w celu określenia prawdopodobnego źródła problemów prowadzących do rozwoju suchości oczu. Dostępne narzędzia diagnostyczne pomogą tylko wtedy, gdy specjalista będzie w sposób aktywny zbierał wywiad ukierunkowany na odczuwane dolegliwości. Kwestionariusze mogą pomóc zidentyfikować tych pacjentów, którzy mogą odnieść korzyść z wdrożonego klinicznego postępowania.

Aktualizacja swojej wiedzy na temat wyników badań pozwoli klinicyście poznać i zrozumieć wiele czynników prowadzących do objawów suchości, takich jak wiek pacjenta, przyjmowane przez niego leki, stosowane soczewki toryczne, zawód, korzystanie z komputera oraz ekspozycja na wymagające, trudne warunki środowiskowe. Zdobyta wiedza pomoże zainicjować rozmowę na temat sposobów poprawy doświadczeń związanych z użytkowaniem soczewek kontaktowych. Komfort zależy od pacjenta, a zatem niezwykle ważne jest, aby dopasować soczewkę pacjentowi zamiast przyporządkować pacjenta do określonej soczewki.

Diagnostyka różnicowa powinna obejmować dokładną ocenę filmu łzowego, powierzchni oka, stanu powiek, spojówki tarczkowej oraz gruczołów Meiboma, aby zidentyfikować pacjentów, którzy mogą mieć fizjologiczne problemy wymagające aktywnego podejścia. Należy pamiętać, że u wielu użytkowników miękkich soczewek kontaktowych zgłaszających skargi nie występują żadne widoczne objawy sugerujące suchość oczu. W przypadku pacjentów reagujących niekorzystnie na stosowany płyn pielęgnacyjny wybór soczewek jednodniowych może rozwiązać ten problem.

Ostatnie osiągnięcia w dziedzinie kontaktologii, takie jak lepsze materiały hydrożelowe i silikonowo-hydrożelowe oraz lepszy skład płynów pielęgnacyjnych zwiększają prawdopodobieństwo osiągnięcia wysokiego komfortu podczas użytkowania soczewek kontaktowych. Jednocześnie sposób, w jaki korzystamy z naszego narządu wzroku, wpatrując się w monitory komputerowe i urządzenia mobilne, oraz pogarszająca się jakość powietrza w pomieszczeniach stanowią dodatkowe obciążenie dla naszych oczu. Te przeciwstawne siły są dla specjalistów wyzwaniem w zakresie utrzymywania wysokiego komfortu odczuwanego podczas użytkowania miękkich soczewek kontaktowych.

PODZIĘKOWANIA

Artykuł ten powstał dzięki grantowi edukacyjnemu ufundowanemu przez firmę Johnson & Johnson Vision Care, będącą częścią koncernu Johnson & Johnson Medical LTD. Praca ta została opublikowana w czasopiśmie „Optician”. Chalmers R. The current state of soft contact lens comfort. Optician (2014) 247, 6438: 18–28.

O AUTORZE:

Dr Robin Chalmers jest niezależnym konsultantem badań klinicznych i pełni funkcję wiceprezesa Amerykańskiej Komisji ds. Badań Optometrycznych.

Piśmiennictwo

1. Dumbleton K, Woods CA, Jones LW et al. The impact of contemporary contact lenses on contact lens discontinuation. Eye Contact Lens 2013;39:1 93-9.
2. Richdale K, Sinnott LT, Skadahl E et al. Frequency of and factors associated with contact lens dissatisfaction and discontinuation. Cornea 2007;26:168‑74.
3. Fonn D. Targeting contact lens induced dryness and discomfort: what properties will make lenses more comfortable. Optom Vis Sci 2007;84(4):279-85.
4. Chalmers RL and Begley CG. Dryness symptoms among an unselected clinical population with and without contact lens wear. Cont Lens Anterior Eye 2006;29:1 25-30.
5. The TFOS International Workshop on Contact Lens Discomfort. Invest Ophthalmol Vis Sci 2013;54:TFOS1-TFOS203. 6. Sindt CW and Longmuir RA. Contact lens strategies for the patient with dry eye. Ocul Surf 2007;5:4 294-307. 7. Dumbleton K, Keir N, Moezzi A et al. Objective and subjective responses in patients refitted to daily-wear SiHy hydrogel contact lenses. Optom Vis Sci 2006;83:10 758-68.
8. Riley C, Young G and Chalmers R. Prevalence of ocular surface symptoms, signs, and uncomfortable hours of wear in contact lens wearers: the effect of refitting with daily-wear silicone hydrogel lenses (senofilcon a). Eye Contact Lens 2006;32:6 281-6.
9. Dumbleton KA, Woods CA, Jones LW et al. Comfort and adaptation to silicone hydrogel lenses for daily wear. Eye Contact Lens 2008;34:4 215-23.
10. Chalmers R, Long B, Dillehay S et al. Improving contact-lens related dryness symptoms with silicone hydrogel lenses. Optom Vis Sci 2008;85:8 778-84.
11. Dillehay SM. Does the level of available oxygen impact comfort in contact lens wear? A review of the literature. Eye Contact Lens 2007;33:3 148-55.
12. Chen J and Simpson TL. A role of corneal mechanical adaptation in contact lens-related dry eye symptoms. Invest Ophthalmol Vis Sci 2011;52:3 1200-5.
13. Golebiowski B, Papas EB and Stapleton F. Corneal and conjunctival sensory function: the impact on ocular surface sensitivity of change from low to high oxygen transmissibility contact lenses. Invest Ophthalmol Vis Sci 2012;53:3 1177‑81.
14. Chalmers R, Begley CG, Moody K et al. Contact Lens Dry Eye Questionnaire-8 and overall opinion of contact lenses. Optom Vis Sci 2012:89:10 1435-42.
15. Papas EB, Keay L and Golebiowski B. Estimating a just-noticeable difference for ocular comfort in contact lens wearers. Invest Ophthalmol Vis Sci 2011;21;52:7 4390‑4.
16. Young G, Chalmers RL, Napier L et al. Characterizing contact lens-related dryness symptoms in a cross-section of UK soft lens wearers. Cont Lens Anterior Eye 2011;34:2 64-70.
17. Michel M, Sickenberger W and Pult H. The effectiveness of questionnaires in the determination of Contact Lens Induced Dry Eye. Ophthalmic Physiol Opt 2009;29:5 479-86.
18. Korb DR, Greiner JV, Herman JP et al. Lid-wiper epitheliopathy and dry-eye symptoms in contact lens wearers. CLAO J 2002;28:4 211-6.
19. Pult H, Purslow C, Berry M et al. Clinical tests for successful contact lens wear: relationship and predictive potential. Optom Vis Sci 2008;85:10 E924‑9.
20. Berry M, Pult H, Purslow C et al. Mucins and ocular signs in symptomatic and asymptomatic contact lens wear. Optom Vis Sci 2008;85:10 930-8.
21. Berry M, Purslow C, Murphy PJ et al. Contact lens materials, mucin fragmentation and relation to symptoms. Cornea 2012;31:7 770-6.
22. Pult H, Murphy PJ and Purslow C. A novel method to predict the dry eye symptoms in new contact lens wearers. Optom Vis Sci 2009;86:9 1042-50.
23. Yeniad B, Beginoglu M and Bilgin LK. Lid-wiper epitheliopathy in contact lens users and patients with dry eye. Eye Contact Lens 2010;36:3 140-3.
24. Winterton LC, Lally JM, Sentell KB et al. The elution of Poly(vinylalcohol) from a contact lense: The realization of a time release moisturizing agent/artificial tear. J Biomed Mat Res Part B: Applied Biomaterials 2007;80:2 424‑32.
25. White CJ, McBride MK, Pate KM et al. Extended release of high molecular weight hydroxypropyl methylcellulose from molecularly imprinted, extended wear silicone hydrogel contact lenses. Biomaterials 2011;32:24 5698-705.
26. Ali M and Byrne ME. Controlled release of high molecular weight hyaluronic acid from molecularly imprinted hydrogel contact lenses. Pharm Res 2009;26:3 714‑26.
27. Roba M, Duncan EG, Hill GA et al. Friction measurements on contact lenses in their operating environment. Tribology Letters 2011;4:3 387-97.
28. Sheardown H, Liu L and Jones L. Chemical characterization of 1•DAY ACUVUE® MOIST® and 1•DAY ACUVUE® contact lenses. Invest Ophthalmol Vis Sci 2006;47: E-Abstract 2388.
29. Weeks A, Morrison D, Alauzun JG et al. Photocrosslinkable hyaluronic acid as an internal wetting agent in model conventional and silicone hydrogel contact lenses. J Biomed Mater Res A 2012;100:8 1972-82.
30. Santodomingo-Rubido J, Barrado-Navascués E and Rubido-Crespo MJ. Ocular surface comfort during the day assessed by instant reporting in different types of contact and non-contact lens wearers. Eye Contact Lens 2010;36:2 96-100.
31. Begley CG, Chalmers RL, Mitchell GL et al. Characterization of ocular Surface symptoms from optometric practices in North America. Cornea 2001;20:6 610-8.
32. Woods CA, Dumbleton K, Jones L et al. Patient use of smartphones to communicate subjective data in clinical trials. Optom Vis Sci 2011;88:2 290‑4.
33. Young G, Veys J, Pritchard N et al. A multi-centre study of lapsed contact lens wearers. Ophthalmic Physiol Opt 2002;22:6 516-27.
34. Guillon M and Maissa C. Dry eye symptomatology of soft contact lens wearers and non-wearers. Optom Vis Sci 2005;82:9 829-34.
35. Greiner KL and Walline JJ. Dry eye in pediatric contact lens wearers. Eye Contact Lens 2010;36:6 352-5.
36. Schein O, Hochberg M, Munoz B et al. Dry eye and dry mouth in the elderly: a population-based assessment. Arch Intern Med 1999;159:12 1359‑63.
37. Schaumberg DA, Sullivan DA, Buring J et al. Prevalence of dry eye syndrome among US women. Am J Ophthalmol 2003;136:318-26.
38. Moss S, Klein R and Klein B. Incidence of dry eye in an older population. Invest Opthalmol Vis Sci 2003;44:5 ARVO Abstract 810.
39. Moss SE, Klein R and Klein BE. Long-term incidence of dry eye in an older population. Optom Vis Sci 2008;85:8 668-74.
40. Chalmers RL, Hunt C, Hickson-Curran S et al. Struggle with hydrogel CL wear increases with age in young adults. Cont Lens Ant Eye 2009;32:3 113-9.
41. du Toit R, Simpson T et al. The effects of six months of contact lens wear on the tear film, ocular surfaces, and symptoms of presbyopes. Optom Vis Sci 2001;78:6 455-62.
42. O'Donnell C and Efron N. Diabetes and contact lens wear. Clin Exp Optom 2012;95:3 328-37.
43. Fonn D, Situ P and Simpson T. Hydrogel lens dehydration and subjective comfort and dryness ratings in symptomatic and asymptomatic contact lens wearers. Optom Vis Sci 1999;76:10 700-4.
44. Glasson MJ, Stapleton F, Keay L et al. The effect of short term contact lens wear on the tear film and ocular surface characteristics of tolerant and intolerant wearers. Cont Lens Anterior Eye 2006;29:1 41-7.
45. Nichols JJ and Sinnott LT. Tear film, contact lens, and patient-related factors associated with contact lens-related dry eye. Invest Ophthalmol Vis Sci 2006;47:4 1319‑28.
46. Ramamoorthy P, Sinnott LT and Nichols JJ. Treatment, material, care, and patient-related factors in contact lens-related dry eye. Optom Vis Sci 2008;85:8 764-72.
47. Young G, Chalmers RL, Napier L et al. Soft contact lens related dryness with and without clinical signs. Optom Vis Sci 2012;89:8 1125-32.
48. Lemp MA and Nichols KK. Blepharitis in the United States 2009: a surveybased perspective on prevalence and treatment. Ocu Surf 2009;7 Suppl 2, S1-4.
49. Nelson JD, Shimazaki J, Benitez-del-Castillo JM et al. The International Workshop on Meibomian Gland Dysfunction: Report of the Definition