Wielu użytkowników miękkich soczewek kontaktowych odczuwa objawy suchości oczu podczas noszenia swoich soczewek. Częstość występowania suchości oczu związanej z użytkowaniem soczewek kontaktowych (CLRDE – contact lens related dry eye) szacuje się na 50%. CLRDE może powodować spadek ostrości wzroku oraz obniżony komfort noszenia soczewek, a także większe ryzyko rozwoju patologicznych zmian na powierzchni oka oraz infekcji. Dyskomfort odczuwany podczas noszenia soczewek kontaktowych jest podstawową przyczyną porzuceń soczewek. Blisko połowa pacjentów w Wielkiej Brytanii oraz trzy czwarte pacjentów w USA porzuciło soczewki kontaktowe z powodu odczuwanego dyskomfortu. Co więcej, 12% nowych użytkowników soczewek kontaktowych porzuca soczewki z powodu tych dokuczliwych objawów w ciągu pięciu lat od pierwszej aplikacji. Wyniki ostatniego badania klinicznego pokazują, że prawie jedna trzecia (31%) porzuceń soczewek następuje w ciągu pierwszych trzech miesięcy ich użytkowania (European Incidence Survey, Maj 2011, n = 1170). W europejskim badaniu dotyczącym przyczyn, dla których pacjenci kontynuują noszenie swoich aktualnych soczewek, najczęściej podawanymi przyczynami były: „soczewki zostały zarekomendowane jako najbardziej odpowiednie dla moich oczu”, „są znanej i wiarygodnej marki”, „są komfortowe podczas użytkowania i są komfortowe również pod koniec dnia” (U&A badanie online, 2011, dziewięć krajów europejskich, 3525 użytkowników soczewek kontaktowych). Podczas gdy większość pacjentów porzuca swoje soczewki z powodu odczuwanej suchości, zazwyczaj problem tkwi w samym produkcie lub relacjach ze specjalistą, a u większości pacjentów można z powodzeniem zaaplikować nowy rodzaj soczewek.
Istnieje wiele czynników, które w sposób bezpośredni i pośredni niekorzystnie wpływają na odczuwany komfort (podsumowanie w tabeli 1). Rozważny wybór właściwości soczewek jest konieczny, aby osiągnąć optymalny komfort, zdrowie i tym samym sukces. Artykuł ten ma na celu porównanie, w jaki sposób właściwości powierzchni, zarówno soczewki kontaktowej, jak i powierzchni oka, wpływają na komfort użytkowania soczewek i satysfakcję.
Tabela 1: Bezpośrednie i pośrednie czynniki wpływające na komfort odczuwany przez pacjenta
WŁAŚCIWOŚCI POWIERZCHNI SOCZEWEK KONTAKTOWYCH
Tarcie to opór, jaki stawia materiał podczas ruchu w kontakcie z innym materiałem, tak jak w przypadku ruchu powieki po powierzchni soczewki kontaktowej podczas mrugania. Współczynnik tarcia (CoF) jest wielkością charakteryzującą siły tarcia, jakie wytwarza ruchoma soczewka. Istnieje wiele czynników mających wpływ na wielkość współczynnika tarcia, takich jak smarowność, zwilżalność oraz ilość osadów. Pomiary wykonuje się in vitro za pomocą wielu zindywidualizowanych urządzeń i technik, jednak nadal nie istnieją aktualne standardy normujące pomiary CoF. Ostatnio stworzono odpowiednią metodę badawczą, która opiera się na odtworzeniu warunków jak najdokładniej naśladujących warunki in vivo w zakresie nawilżenia, sił wywieranych przez powieki oraz przeciwstawnych właściwości powierzchni. Podczas spotkania American Academy of Optometry w 2013 roku zaprezentowano wyniki badania, w którym wykorzystano te same metody pomiarowe 11, ale zastosowano płyn (TLF) zawierający białka i lipidy, aby jak najbardziej przypominał on swoim składem film łzowy.
Wyniki licznych badań pokazują, że soczewki kontaktowe „poprawiające komfort” cechują się niższym współczynnikiem tarcia w porównaniu ze swoimi standardowymi odpowiednikami. Na przykład wbudowanie cząsteczek poliwinylu pirolidonu (PVP) w strukturę etafilconu A
(1-DAY ACUVUE ® MOIST, Johnson & Johnson Vision Care) skutkuje 55-procentową redukcją współczynnika tarcia w porównaniu z oryginalnym produktem 1-Day Acuvue® 12. Co więcej, soczewka systematycznej wymiany, taka jak ACUVUE® OASYS® with HYDRACLEAR® PLUS, z wbudowanymi cząsteczkami PVP jako czynnika nawilżającego, również posiada niski współczynnik tarcia 11. Nelfilcon A (DAILIES® AquaComfort Plus, CIBA Vision) wykorzystuje dodatkowo alkohol poliwinylowy (PVA), glikol polietylenowy (PEG) oraz hydroksypropylmetylcelulozę (HPMC). Dzięki tym dodatkowym składnikom materiał soczewki charakteryzuje się niskim współczynnikiem tarcia, pomimo że ulegają one wypłukaniu po 4 godzinach. Jednodniowe soczewki kontaktowe „poprawiające komfort” wspierają stabilność przedsoczewkowowego filmu łzowego 14, a dodatek czynników nawilżających, takich jak PVP i PVA, poprawia odczucie
(1-DAY ACUVUE ® MOIST, Johnson & Johnson Vision Care) skutkuje 55-procentową redukcją współczynnika tarcia w porównaniu z oryginalnym produktem 1-Day Acuvue® 12. Co więcej, soczewka systematycznej wymiany, taka jak ACUVUE® OASYS® with HYDRACLEAR® PLUS, z wbudowanymi cząsteczkami PVP jako czynnika nawilżającego, również posiada niski współczynnik tarcia 11. Nelfilcon A (DAILIES® AquaComfort Plus, CIBA Vision) wykorzystuje dodatkowo alkohol poliwinylowy (PVA), glikol polietylenowy (PEG) oraz hydroksypropylmetylcelulozę (HPMC). Dzięki tym dodatkowym składnikom materiał soczewki charakteryzuje się niskim współczynnikiem tarcia, pomimo że ulegają one wypłukaniu po 4 godzinach. Jednodniowe soczewki kontaktowe „poprawiające komfort” wspierają stabilność przedsoczewkowowego filmu łzowego 14, a dodatek czynników nawilżających, takich jak PVP i PVA, poprawia odczucie
subiektywnego komfortu 15 oraz jakość optyczną. A zatem wiedza specjalisty na temat współczynnika tarcia oraz aplikacja soczewek o jak najniższym współczynniku tarcia (z równoczesnym rozwijaniem wiedzy na temat metod służących do pomiaru CoF) z dużym prawdopodobieństwem poprawi komfort i wskaźnik udanych dopasowań.
OBJAWY SIŁ TARCIA NA POWIERZCHNI OKA
Współczynnik tarcia (CoF) jest pomiarem wykonywanym in vitro, natomiast siły tarcia in vivo pojawiające się podczas naturalnego mrugania są nieco inne z powodu indywidualnych właściwości filmu łzowego użytkowników soczewek kontaktowych. Uważa się, że fałdy spojówkowe równoległe do brzegu powieki (LIPCOF – Lid paralel conjuctival epithelial folds) oraz epiteliopatia brzegu powieki (LWE – Lid wiper epitheliopathy) są klinicznymi wskaźnikami występujących sił tarcia. Choć oba testy nie są często wykonywane podczas codziennej praktyki klinicznej, są one doskonałymi wskaźnikami pozwalającymi przewidzieć udane użytkowanie soczewek kontaktowych zarówno przez nowych, jak i doświadczonych użytkowników soczewek 19, 20. LIPCOF to występujące subklinicznie fałdy w bocznym i dolnym kwadrancie spojówki gałkowej, równolegle do brzegu powieki dolnej (rycina 1). LIPCOF ocenia się w obszarze prostopadłym do skroniowej i nosowej części rąbka w obrębie spojówki gałkowej powyżej powieki dolnej podczas badania w lampie szczelinowej (bez soczewki, białe światło, bez fluoresceiny), stosując powiększenie 18 do 27x, korzystając z obowiązującej klasyfikacji (tabela 2). Należy zwrócić szczególną uwagę na różnicowanie pomiędzy LIPCOF a mikrofałdami. Grubość fałdów LIPCOF wynosi typowo 0,08 mm (około połowy prawidłowej wysokości menisku filmu łzowego), podczas gdy mikrofałdy są odpowiednio mniejsze, a ich wysokość szacuje się na blisko 0,02 mm. Przeprowadzone w ostatnim czasie badania objęły serię testów, w tym LIPCOF Suma (połączenie wyniku uzyskanego po ocenie części nosowej i skroniowej), nieinwazyjnego czasu przerwania filmu łzowego (NIBUT – non-invasive tear breakup time) oraz zgłaszanych dolegliwości, zgodnie z Indeksem Chorób Przedniej Powierzchni Oka – OSDI (OSDI – Ocular Surface Disease Index). Test ten okazał się wysoce czuły i specyficzny dla przewidywań w kierunku zespołu suchego oka wśród nowych użytkowników soczewek kontaktowych (rycina 2). Co więcej, LIPCOF Suma w połączeniu z oceną komfortu pod koniec dnia okazał się skutecznym testem w przewidywaniu CLRDE wśród doświadczonych użytkowników soczewek kontaktowych. Dla specjalistów stanowi to dowód na istotne znaczenie serii testów, które łącząc ocenę objawów subiektywnych i obiektywnych, są dokładniejsze niż samo badanie filmu łzowego (tabela 3).
Rycina 1: Lid Fałdy spojówkowe równoległe do brzegu powieki – LIPCOF stopień 2
Tabela 2: Skala LIPCOF (fałdy spojówkowe równoległe do brzegu powieki20
Rycina 2: Formularz oceny nowych użytkowników soczewek kontaktowych – PULT-test Software, 20,44 w tym kwestionariusz OSDI (Ocular Surface Disease Index)
Tabela 3: Główne czynniki pozwalające przewidzieć udane użytkowanie soczewek kontaktowych oraz wskazówki dla specjalisty23
Mianem LWE określa się obserwowane klinicznie zmiany w obrębie nabłonka na wewnętrznym brzegu powieki. U pacjentów z zespołem suchego oka film łzowy niedostatecznie oddziela powierzchnię gałki ocznej od wewnętrznego brzegu powieki, co jest przyczyną pojawiania się mikrourazów podczas ruchu powiek,25. W związku z silną korelacją pomiędzy obecnością LWE i LIPCOF uważa się, że u podłoża obu leżą siły tarcia. A zatem LIPCOF oraz LWE reprezentują pośrednie pomiary in vivo sił tarcia na powierzchni gałki ocznej pojawiających się podczas mrugania. LWE można ocenić po zakropleniu do worka spojówkowego 1% zieleni lizaminy oraz 2% fluoresceiny, oceny stanu brzegu powieki dokonuje się tylko na powiece górnej. Ponowne zakroplenie obu barwników do worka spojówkowego powinno nastąpić po 5 minutach. LWE klasyfikuje się na podstawie wysokości i szerokości zmian (tabela 4). Należy uważać, aby prawidłowo odróżnić stan patologiczny od fizjologii związanej z istnieniem linii Marxa (rycina 3a i 3b). Wśród użytkowników soczewek kontaktowych zgłaszających dokuczliwe dolegliwości obserwuje się znacznie częstsze występowanie LWE. Co więcej dowiedziono, że testy LIPCOF Suma oraz LWE cechują się dodatnią wartością prognostyczną i dokładnością w kierunku diagnostyki zaburzeń filmu łzowego wśród doświadczonych użytkowników soczewek kontaktowych. Testy te są bardziej odpowiednie do oceny sił tarcia występujących na powierzchni oka niż tradycyjne testy określające stan filmu łzowego. Dlatego też badania te są polecane u nowych pacjentów przed założeniem soczewek i powinny stanowić część każdego rutynowego badania przedniego odcinka oka zaadaptowanych użytkowników soczewek kontaktowych bezpośrednio po ich zdjęciu.
Tabela 4: Skala stopniująca epiteliopatii brzegu powieki (LWE) – suma długości i szerokości 24
Rycina 3: Linia Marksa (A) versus epiteliopatia brzegu powieki (LWE) (B)
Pacjenci prezentujący objawy zaburzeń przedniej powierzchni oka powinni nosić soczewki o niskim współczynniku tarcia.
Należy jednak wziąć pod uwagę, że w celu ustalenia wartości referencyjnych tarcia wykorzystano różne metody pomiarowe. Najbardziej korzystne jest przyjęcie wartości z badania, które naśladuje warunki in vivo, tak jak w badaniu Roba i wsp. Zwiększone siły tarcia pojawiające się podczas mrugania powodują wystąpienie LIPCOF, LWE, a w konsekwencji prowadzą do dyskomfortu. W przeprowadzonym niedawno niewielkim badaniu klinicznym wykazano poprawę stanu powiek i ograniczenie częstości rozwoju LWE wśród użytkowników soczewek kontaktowych stosujących regularnie preparaty sztucznych łez. Podczas gdy krople nawilżające można uznać za rozwiązanie godne polecenia użytkownikom soczewek zgłaszającym okresowo dolegliwości lub okazjonalnym użytkownikom soczewek skarżącym się na objawy suchości oczu, wbudowane w strukturę materiału soczewki czynniki nawilżające26 wydają się bardziej obiecującym rozwiązaniem. Redukcja sił tarcia na powierzchni oka jest zatem możliwa do osiągnięcia przy wyborze soczewki o lepszych parametrach zwilżalności oraz niskim współczynniku tarcia. Należy jednak pamiętać, że do określenia tych parametrów mogły zostać użyte inne metody pomiarowe, co niezwykle utrudnia porównywanie danych prezentowanych przez różnych producentów.
FILM ŁZOWY
Raport nt. Zespołu Suchego Oka z 2007 roku (Report of the Dry Eye Workshop – DEWS) podaje, że użytkowanie soczewek kontaktowych stanowi istotną przyczynę rozwoju zespołu suchego oka. Użytkowanie soczewek kontaktowych ma niekorzystny wpływ na stabilność filmu łzowego, szczególnie jego warstwy lipidowej, co prowadzi do nadmiernego parowania łez i redukcji nawilżenia soczewki. Wpływa to w konsekwencji na większe tarcie podczas mrugania i pojawianie się urazów na powierzchni oka oraz rozwój LWE i LIPCOF. Optymalna jakość warstwy lipidowej jest warunkiem koniecznym dla uzyskania stabilnego przedsoczewkowego filmu łzowego, lepszej zwilżalności soczewki oraz mniejszych sił tarcia podczas mrugania. Jedną z najczęstszych przyczyn zaburzeń warstwy lipidowej filmu łzowego jest dysfunkcja gruczołów Meiboma (MGD – Meibomian Gland Dysfunction) (rycina 4). Raport sporządzony podczas warsztatów nt. filmu łzowego oraz powierzchni oka wskazuje, że MGD jest najczęstszą przyczyną zespołu suchego oka związanego z nadmiernym parowaniem łez. Nie należy zatem lekceważyć zaleceń dotyczących leczenia wszelkich chorób brzegów powiek, w tym dysfunkcji gruczołów Meiboma, w celu poprawy komfortu użytkowania soczewek. Poprawa higieny brzegów powiek, ciepłe kompresy, po których następuje masaż brzegów powiek, mogą w znacznym stopniu zmniejszyć dolegliwości i objawy CLRDE (tabela 5). Co więcej, poprawa jakości i ilości filmu łzowego również prowadzi do zmniejszenia sił tarcia i ma pozytywny wpływ na komfort odczuwany podczas użytkowania soczewek kontaktowych.
Rycina 4: Typowy wygląd umiarkowanej, niebliznowaciejącej postaci dysfunkcji gruczołów Meiboma (MGD) u 24-letniego mężczyzny. Proszę zwrócić uwagę na szaro-białą wydzielinę przy ujściu gruczołów Meiboma na brzegu powieki górnej.
Tabela 5: Metody poprawy jakości i ilości filmu łzowego27
PŁYNY PIELĘGNACYJNE
Wiele płynów pielęgnacyjnych dostępnych obecnie na rynku zawiera czynniki nawilżające oraz surfaktanty poprawiające zwilżalność soczewek i komfort ich użytkowania, zarówno bezpośrednio po ich założeniu, jak i podczas ich noszenia. Na przykład płyn Biotrue (Bausch+Lomb) zawiera Hyaluronon – czynnik tworzący sieć nawilżających cząsteczek na powierzchni soczewki. Producent płynu OPTI-FREE EverMoist (Alcon)
twierdzi, że HydraGlyde Moisture Matrix poprawia właściwości hydrofilne powierzchni soczewki i zapewnia wilgotną warstwę na powierzchni soczewki. Poprawiając zwilżalność soczewki, jednocześnie wpływa na komfort odczuwany podczas ich użytkowania, co podkreśla znaczenie rekomendowanego modelu płynów wielofunkcyjnych w udanym użytkowaniu soczewek. W przypadku soczewek jednodniowych stosowanie preparatów sztucznych łez przed założeniem soczewek powinno poprawić ich zwilżalność oraz podnieść komfort.
Wyniki licznych badań wskazywały na możliwość wystąpienia barwienia rogówki indukowanego płynami pielęgnacyjnymi (SICS – solution induced corneal staining). Działo się tak w przypadku kontaktu biguanidu poliheksametylenowego (PHMB) będącego konserwantem wielu płynów pielęgnacyjnych oraz materiału
silikonowo-hydrożelowego soczewki37–39. Wielu badaczy jest zdania, że SICS może powodować obniżenie komfortu i stanowi potencjalny czynnik ryzyka rozwoju stanów zapalnych rogówki34, inni zaś uważają, że barwienie rogówki niewielkiego stopnia nie jest objawem toksyczności płynów pielęgnacyjnych. Barwienie SICS pozostaje nadal spornym zagadnieniem, dlatego wyboru płynu pielęgnacyjnego należy dokonać na podstawie indywidualnych potrzeb pacjenta. Płyny bez konserwantów, takie jak płyn na bazie tlenku chlorynu lub nadtlenku wodoru, są często wybieraną alternatywą dla tradycyjnych płynów. Należy podkreślić, że chociaż płyny na bazie nadtlenku wodoru są mniej popularne, to jednak znacznie rzadziej wywołują objawy suchego oka, nie są toksyczne po neutralizacji i są kompatybilne ze wszystkimi materiałami miękkich soczewek kontaktowych. Powściągliwość specjalistów jest zwykle spowodowana występowaniem objawów toksycznego wpływu tego typu płynów na rogówkę, gdy pacjenci nie przeprowadzą pełnej neutralizacji płynu. Jednak sytuacje tego typu należy odnieść do edukacji pacjentów w tym zakresie. Ze względu na brak długotrwałej dezynfekcji po 1-stopniowej neutralizacji system ten nie nadaje się do stosowania przez pacjentów okresowo noszących swoje soczewki.
WNIOSKI
Aby zmaksymalizować komfort odczuwany podczas noszenia soczewek oraz podnieść wskaźnik sukcesu dopasowań, ważne jest przeprowadzanie zarówno subiektywnych testów oceniających komfort, jak i testów obiektywnych pozwalających na ocenę klinicznych wskaźników zmian powierzchni oka, takich jak LIPCOF oraz LWE, podczas pierwszej wizyty oraz każdej wizyty kontrolnej. Dokuczliwe objawy dyskomfortu oraz objawy tarcia na powierzchni gałki ocznej można potencjalnie wyeliminować lub zminimalizować, wybierając soczewki o niskim współczynniku tarcia, biorąc pod uwagę znaczenie optymalnego filmu łzowego i warstwy lipidowej filmu łzowego oraz lecząc wszelkie choroby brzegów powiek. W celu optymalizacji komfortu i wskaźnika zadowolenia pacjentów należy pamiętać o zachowaniu równowagi pomiędzy parametrami soczewki. Nowoczesne płyny pielęgnacyjne z czynnikami nawilżającymi lub stosowanie preparatów sztucznych łez mogą również przynieść pozytywne korzyści. Ustalenie realnych oczekiwań pacjenta na podstawie objawów przedmiotowych i podmiotowych pomaga obniżyć wskaźnik niepotrzebnych porzuceń soczewek i zmniejszyć ryzyko rozczarowania. Specjaliści powinni pamiętać, że pomimo istotnych postępów, jakie dokonały się w ostatnim czasie w kontaktologii w zakresie materiałów i metod produkcji, nadal istnieje spory potencjał korzystnych zmian w celu dalszej redukcji liczby porzuceń soczewek. Przed kolejną aplikacją soczewek należy zebrać dokładny wywiad na temat przyczyn, dla których pacjent zrezygnował z soczewek w przeszłości, aby uniknąć ponownego rozczarowania. Wywiad w kierunku zadowolenia z soczewek oraz odczuwanego komfortu powinien zawsze stanowić część rutynowej wizyty kontrolnej, szczególnie dotyczy to komfortu odczuwanego pod koniec dnia. Indywidualne odpowiedzi pacjentów na różne soczewki i płyny będą się różniły od siebie, dlatego decyzję co do wyboru systemu pielęgnacji oraz rodzaju soczewki należy podejmować indywidualnie. Bogactwo dostępnych produktów pozwala zmaksymalizować szansę na udane użytkowanie soczewek i zadowolenie pacjenta, ale należy pamiętać, że specjalista powinien dopasować soczewkę do pacjenta, a nie przypisać pacjenta do konkretnej soczewki.
* Ta publikacja powstała w oparciu o artykuł, który ukazał się w magazynie "Optician". Evans K and Pult H. How important are surface properties for successful contact lens wear? Optician 2011; 243: 6350, 14-18
PODZIĘKOWANIA
Niniejszy artykuł powstał dzięki grantowi edukacyjnemu sponsorowanemu przez firmę Johnson & Johnson Vision Care, część firmy Johnson & Johnson Medical Ltd.
O AUTORACH:
Katharine Evans wykłada w School of Optometry and Vision Sciences, na Uniwersytecie w Cardiff. Pracuje również jako optometrystka w prywatnej praktyce w Hereford.
Heiko Pult jest CEO oraz optometrystą w praktyce Horst Riede GmbH, Weinheim, w Niemczech. Jest również niezależnym badaczem w Dr Heiko Pult – Optometry and Vision Research, w Weinheim, w Niemczech oraz honorowym pracownikiem naukowym w School of Optometry and Vision Sciences, na Uniwersytecie Cardiff w Wielkiej Brytanii
Piśmiennictwo
1. Nichols JJ, Sinnott LT. Tear film, contact lens, and patient-related factors associated with contact lens-related dry eye. Invest Ophthalmol Vis Sci 2006;47:1319-28.
2. Sindt CW, Longmuir RA. Contact lens strategies for the patient with dry eye. Ocul Surf 2007;5:294-307.
3. Nichols JJ, Mitchell GL, Nichols KK, Chalmers R, Begley C. The performance of the contact lens dry eye questionnaire as a screening survey for contact lens-related dry eye. Cornea 2002;21:469-75.
4. Begley CG, Caffery B, Nichols KK, Chalmers R. Responses of contact lens wearers to a dry eye survey. Optom Vis Sci 2000;77:40-6.
5. Pritchard N, Fonn D, Brazeau D. Discontinuation of contact lens wear: a survey. Int Contact Lens Clin 1999;26:157-62.
6. Rumpakis JMB. New data on contact lens dropouts: an international perspective. Review of Optometry 2010;147:37-42
7. Pritchard N. How can we avoid CL drop-outs? Optician 2001;5825:222:14-8.
8. Young G, Veys J, Pritchard N, Coleman S. A multi-centre study of lapsed contact lens wearers. Ophthalmic Physiol Opt 2002;22:516-27.
9. Ross G, Nasso M, Franklin V, Lydon F, Tighe B. Silicone hydrogels: Trends in products and properties. In: British Contact Lens Association Clinical Conference. Birmingham; 2005.
10. Roba M, Duncan EG, Hill GA, Spencer ND, Tosatti SGP. Friction Measurements on Contact Lenses in Their Operating Environment. Tribology Letters 2011;44:387(11).
11. Tosatti S, Aeschlinmann R, Kakkassery J, Osborn Lorenz K. Effect of Different Probe Solutions on Dynamic Coefficient of Friction of Contact Lenses. Optom Vis Sci 2013;90:E-abstract 135077
12. Ross G, Tighe B. The extrinsic modification of contact lenses with poly vinyl pyrrolidone and related copolymers. In: British Contact Lens Association Clinical Conference. Birmingham; 2010.
13. Giles TG. In vitro contact angle and coefficient of friction profiles for daily disposable contact lenses. Acta Ophthalmologica 2008;86(Suppl 243):p. 0.
14. Wolffsohn JS, Hunt OA, Chowdhury A. Objective clinical performance of 'comfortenhanced' daily disposable soft contact lenses. Cont Lens Anterior Eye 2010;33:88-92.
15. Peterson RC, Wolffsohn JS, Nick J, Winterton L, Lally J. Clinical performance of daily disposable soft contact lenses using sustained release technology. Cont Lens Anterior Eye 2006;29:127-34.
16. Koh S, Maeda N, Hamano T, Hirohara Y, Mihashi T, Hori Y, Hosohata J, Fujikado T, Tano Y. Effect of internal lubricating agents of disposable soft contact lenses on higher-order aberrations after blinking. Eye & contact lens 2008;34:100-5.
17. Brennan NA. Contact lens-based correlates of soft lens wearing comfort. Optom Vis Sci 2009; 86: E-abstract 90957
18. Berry M, Purslow C, Murphy PJ, Pult H. Contact Lens Materials, Mucin Fragmentation and Relation to Symptoms. Cornea 2012;Publish Ahead of Print:10.1097/ICO.0b013e3182254009.
19. Pult H, Purslow C, Berry M, Murphy PJ. Clinical tests for successful contact lens wear: relationship and predictive potential. Optom Vis Sci 2008;85:E924-9.
20. Pult H, Murphy PJ, Purslow C. A Novel Method to Predict Dry Eye Symptoms in New Contact Lens Wearers. Optom Vis Sci 2009;86:E1042-50.
21. Höh H, Schirra F, Kienecker C, Ruprecht KW. Lid-parallel conjunctival folds are a sure diagnostic sign of dry eye. Ophthalmologe 1995;92:802-8.
22. Pult H, Riede-Pult B. Grading of Lid-Parallel Conjunctival Folds by Novice and Experienced Observers. Investigative Ophthalmology & Visual Science 2011;52:3739-.
23. Pult H, Murphy PJ, Purslow C. Clide-index: a novel method to diagnose and measure contact lens induced dry eye. Contact Lens and Anterior Eye 2010;33:E-abstract: 256-300.
24. Korb DR, Herman JP, Greiner JV, Scaffidi RC, Finnemore VM, Exford JM, Blackie CA, Douglass T. Lid wiper epitheliopathy and dry eye symptoms. Eye Contact Lens 2005;31:2-8.
25. Korb DR, Greiner JV, Herman JP, Hebert E, Finnemore VM, Exford JM, Glonek T, Olson MC. Lid-wiper epitheliopathy and dry-eye symptoms in contact lens wearers. CLAO J 2002;28:211-6.
26. Berry M, Pult H, Purslow C, Murphy PJ. Mucins and ocular signs in symptomatic and asymptomatic contact lens wear. Optom Vis Sci 2008;85:E930-8.
27. Pult H, Murphy PJ, Purslow C. The longitudinal impact of soft contact lens wear on lid wiper epitheliopathy and lid-parallel conjunctival folds. In: 6th International Conference on the Tear Film & Ocular Surface: Basic Science and Clinical Relevance. Florence, Italy; 2010.
28. Korb DR, Herman JP, Solomon JD, Greiner JV, Blackie CA. Lid Wiper Staining and Sequential Fluorescein Instillation. Invest Ophthalmol Vis Sci 2006;47:ARVO E-Abstract: 242.
29. Pult H, Korb DR, Blackie CA, Knop E. About Vital Staining of the Eye and Eyelids. I. The Anatomy, Physiology, and Pathology of the Eyelid Margins and the Lacrimal Puncta by E. Marx. Optom Vis Sci 2010;87:718-24.
30. Korb DR, Blackie CA. Marx's Line of the Upper Lid is Visible in Upgaze Without Lid Eversion. Eye Contact Lens 2010;36:149-51.
31. Rubio EG. Evaluation of upper eye lid inner marginstaining after using lubricating eye drops. Contact Lens and Anterior Eye 2011;34, Supplement 1:S17.
32. 2007 report of the international dry eye workshop (DEWS). Ocul Surf 2007;Volume 5.
33. Pult H. Dry eye in soft contact lens wearers. Contact Lens Spectrum 2011;07:26-53.
34. Nichols KK, Foulks GN, Bron AJ, Glasgow BJ, Dogru M, Tsubota K, Lemp MA, Sullivan DA. The International Workshop on Meibomian Gland Dysfunction: Executive Summary. Invest Ophthalmol Vis Sci 2011;52:1922-9.
35. Jackson WB. Blepharitis: current strategies for diagnosis and management. Can J Ophthalmol 2008;43:170-9.
36. Cohen S. Prospective case history using Systane lubricant eye drops to help reduce symptoms of dry eye associated with CL wear. In: American Optometric Association; 2004.
37. Andrasko GJ, Ryen KA, Garofalo RJ, Lemp JM. Compatibility of Silicone Hydrogel Lenses With Multi-Purpose Solutions. Invest Ophthalmol Vis Sci 2006;47:ARVO E-Abstract: 2392.
38. Carnt N, Jalbert I, Stretton S, Naduvilath T, Papas E. Solution toxicity in soft contact lens daily wear is associated with corneal inflammation. Optom Vis Sci 2007;84:309-15.
39. Garofalo RJ, Dassanayake N, Carey C, Stein J, Stone R, David R. Corneal staining and subjective symptoms with multipurpose solutions as a function of time. Eye Contact Lens 2005;31:166-74.
40. Ward KW. Superficial punctate fluorescein staining of the ocular surface. Optom Vis Sci 2008;85:8-16.
41. Morgan PB, Woods CA, Tranoudis IG, Helland M, Efron N, Grupcheva CN, Jones D, Tan K, Pesinova A, Rayn O, Santodomingo J, Malet F, Vé M. International Contact Lens Prescribing in 2011. CL Spectrum 2012:26-31.
42. Dalton K, Subbaraman LN, Rogers R, Jones L. Physical properties of soft contact lens solutions. Optom Vis Sci 2008;85:122-8.
43. Pult H, Murphy PJ, Purslow C. A novel method to predict the dry eye symptoms in new contact lens wearers. Optom Vis Sci 2009;86:E1042-50.
44. Pult H. Endlich wieder Spaß an der Kontaktlinse. DOZ 2010.
45. Schiffman RM, Christianson MD, Jacobsen G, Hirsch JD, Reis BL. Reliability and validity of the Ocular Surface Disease Index. Arch Ophthalmol 2000;118:615-21.